Tran - środek znienawidzony przez dzieci, które często są zmuszane przez rodziców do picia go "na zdrowie". W tym wypadku akurat warto posłuchać rodziców, gdyż zdecydowanie mają oni rację. Tran jest naprawdę bardzo dobrym produktem. Przyjrzyjmy mu się bliżej.

Właściwości lecznicze tranu zostały odkryte dopiero w latach 60. ubiegłego wieku. Wykazano jego znakomity wpływ na pracę mózgu i odporność organizmu, a także szereg innych zdrowotnych działań.

Kilka słów o tranie

Tran to koncentrat oleju uzyskiwany ze świeżej wątroby dorsza atlantyckiego lub innych ryb z rodziny dorszowatych. Zawiera on jedyną w swoim rodzaju kompozycję nienasyconych kwasów tłuszczowych - omega-3 oraz omega-6, a także witaminy A i D, które są szczególnie ważne dla rozwijającego się, młodego organizmu.

Warto dodać, że tranem określa się także olej pozyskiwany np. wątroby rekina lub halibuta, ale tak naprawdę określenie "tran" jest zarezerwowane tylko dla gatunku dorszowatych.

Kto powinien przyjmować tran?

Tran zalecany jest każdej osobie, która nie ma medycznych przeciwwskazań do jego stosowania. Skorzystają na nim w szczególności osoby młode, dzieci i młodzież w okresie dojrzewania, gdyż właśnie wtedy organizm ludzki ma największe zapotrzebowanie na witaminę A i D, a także osoby w starszym wieku, osłabione lub po poważnej chorobie. Tran jest cennym elementem diety także w okresie jesienno-zimowym, kiedy występuje większe ryzyko zachorowania i przydaje się osobo, które prowadzą nieregularny tryb życia i nadużywają papierosów i alkoholu.

Właściwości tranu

Wzmocnienie układu odpornościowego
Nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 i omega-6 to główny budulec hormonów przeciwzapalnych, które poprawiają pracę układu odpornościowego. Witamina A, którą również znajdziemy w tranie, dba o błony śluzowe, uszczelniając je i regenerując, dzięki czemu utrudnia przenikanie przez nie drobnoustrojów. Przydaje się to zwłaszcza osobom podatnym na zakażenia, w okresie jesienno-zimowym, kiedy występuje największe ryzyko zachorowania. 
Należy jednak pamiętać, że nie należy stosować tranu w trakcie kuracji antybiotykowej, gdyż wzmacnia on wtedy zarówno organizm jak i bakterie, a tego nie chcemy. Tran należy stosować dopiero po zakończeniu kuracji.

Poprawa pracy mózgu
Kwasy tłuszczowe omega-3 wpływają na budowę nowych komórek mózgowych, a także poprawiają jego ukrwienie i przesył bodźców nerwowych. Skorzystają na tym dzieci, u których mózg dopiero się kształtuje, uczniowie, którzy mają problem z zapamiętywaniem ważnych informacji, a także osoby starsze, w celu zmniejszenia ryzyka zachorowania na Alzheimera i demencję. 
Tan powinny spożywać także kobiety, które są w ciąży. Spożywanie kwasów omega-3 w tym stanie pozytywnie wpływa na dziecko, które rodzi się inteligentniejsze i większe. Należy jednak skonsultować to z lekarzem, który przepisze odpowiednią dawkę tranu, gdyż ciężarne muszą uważać na witaminę A, której przedawkowanie grozi uszkodzeniem nienarodzonego dziecka.

Układ krwionośny
Nienasycone kwasty tłuszczowe regulują "dobry" i "zły" cholesterol, dzięki czemu zmniejsza się ryzyko wystąpienia choroby niedokrwiennej serca i miażdżycy. Pomaga także walczyć z nadciśnieniem. Witamina E, często jeden ze składników tranu, wzmacnia także naczynia krwionośne i zapobiega rozkładowi czerwonych krwinek.

Nowotwory
Kwas omega-3 zmniejsza ryzyko wystąpienia niektórych rodzajów raka. Zmniejsza także wielkość i ilość guzów, a także skłonność nowotworów do przerzutów.

Choroby oczu
Witamina A jest ważnym składnikiem wzmacniającym oczy. Może zapobiegać np. zwyrodnieniu plamki żółtej, a także zmniejsza ryzyko wystąpienia kurzej ślepoty, czyli przypadków niedowidzenia po zmierzchu. Kwasy omega-3 są także jednym ze składników budulcowych siatkówki oka. Warto więc włączyć ryby lub suplementację tranem w okresie dojrzewania, kiedy oczy dopiero się rozwijają.

Kości i skóra
Tran w kapsułkach polecany jest starszym kobietom, ze względu na jego działanie zapobiegające wysychaniu i rogowaceniu skóry. Witamina D zawarta w tranie ułatwia przyswajanie wapnia i fosforu. Stosowany jest również w profilaktyce krzywicy. Dzieje się tak dzięki temu, że wspomaga on procesy regeneracji i spowalnia procesy niszczenia tkanek. Pomaga także zapobiegać osteoporozie wśród starszych osób. Z tym należy jednak uważać, gdyż duże ilości witaminy A powodują rozrzedzenie tkanki kostnej. Z tego powodu należy ograniczać jedzenie tranu do ilości zapisanej w recepcie.

Przeciwwskazania

Tran może być także niebezpieczny. Kobiety w ciąży powinny przyjmować tran tylko pod nadzorem lekarza. Nie powinny z niego korzystać także dzieci poniżej 4. roku życia. Wszystko z powodu tego, że łatwo przedawkować zawartą w nim witaminę A. 
Z tranu powinny także zrezygnować osoby chore na kamicę nerkową, hiperkalcemie i sarkoidozę. Pod żadnym pozorem nie wolno także przyjmować go wtedy, gdy zażywamy inne środki z witaminą A i D.

Przedawkowanie

Przedawkowanie tranu nie jest wcale takie trudne. Stosowanie zbyt wysokich dawek, może doprowadzić do przedawkowania witaminy A i D. Osiągamy wtedy stan hiperwitaminozy, która może objawiać się wieloma mało przyjemnymi efektami jak np, powiększeniem wątroby i śledziony, bólami głowy, zaburzeniami apetytu i problemami neurologicznymi.

Jak i kiedy stosować tran.

Dokładne dawki tranu, które można przyjmować w ciągu dnia, będą zapisane na opakowaniu konkretnego produktu. Nie ma stałej wersji, gdyż bardzo często w różnych produktach mamy zupełnie inna ilość tranu w tranie. Istnieją także różne wersje tranu: w kapsułkach, w płynie itp. Najlepiej przed zażyciem skontaktować się z lekarzem. Żeby osiągnąć zamierzone efekty, najlepiej jest przyjmować tran w okresie jesiennym, zimowym oraz na początku wiosny. Nie warto natomiast przyjmować tranu w okresie letnim, gdyż łatwo wtedy o przedawkowanie.

Wybierając tran dla siebie, należy przyjrzeć się dokładnie stężeniom kwasów EPA i DHA. Im będzie ich więcej, tym lepszej jakości tran. Dużo lepiej zdecydować się na tran w kapsułkach, gdyż nie będzie się on utleniał, w przeciwieństwie do tranu w płynie, który po otwarciu należy spożyć w ciągu 5-6 tygodni po otwarciu.