Menopauza to szczególny czas w życiu każdej kobiety. Następuje wówczas stopniowe zmniejszenie produkcji hormonów przez jajniki. Pojawiające się w organizmie kobiety zmiany niekiedy obniżają jakość życia zarówno pod względem fizycznym, jak i psychicznym. Czasami w takiej sytuacji stosuje się więc hormonalna terapię zastępczą. Jednym z jej elementów są fitoestrogeny. Co to to za związki i gdzie można je znaleźć?

Menopauza

Menopauza to naturalny stan fizjologiczny, który dotyczy każdej kobiety. Wyznacz on koniec tzw. okresu rozrodczego. W tym czasie ma miejsce zmniejszone wydzielanie estrogenów, a więc żeńskich  hormonów płciowych, których zadaniem jest regulacje cyklu miesiączkowego, gospodarki cholesterolowej i wapniowej oraz wykształcenie cech płciowych. Ponadto wpływają one również na kształtowanie się kobiecej sylwetki. Oddziałują też na psychikę kobiety oraz jej nastrój.

Nieprzyjemne skutki menopauzy

Obniżona produkcja estrogenów w czasie menopauzy oznacza w praktyce znaczne pocenie się, nagłe uderzenia gorąca, bóle głowy, zaczerwienienie twarzy czy osłabienie pamięci. Ponadto wiele kobiet w czasie przekwitania skarży się na zaburzenia snu, apatie, kołatanie serca czy rozdrażnienie. Czasami następuje zwiększenie masy ciała i wzrost poziomu cholesterolu we krwi. Pojawiają się pierwsze zmiany miażdżycowe. Niekiedy rozwinąć się mogą choroby różnego rodzaju - cukrzyca, osteoporoza, nadciśnienie tętnicze itd. Rośnie też ryzyko wystąpienia chorób nowotworowych narządu rodnego.

Czym są fitoestrogeny?

Fitoestrogeny to związki pochodzenia roślinnego, które na skutek swojej budowy chemicznej przypominają żeńskie hormony płciowe estrogeny. Dzięki temu jako jedyne związki dostarczane do organizmu z pożywieniem wpływają na regulację poziomu hormonów. Fitoestrogeny dzielą się na lignany, flawonoidy oraz stilbeny. Znaleźć je można w soi czy siemieniu lnianym, a także w fasoli, ryżu, owocach, warzywach i roślinach zbożowych.

Jak fitoestrogeny wpływają na zdrowie?

Fitoestrogeny powodują w organizmie człowieka wiele istotnych zmian. Przede wszystkim mają właściwości przeciwzapalne, bakteriobójcze, antywirusowe i antyrakotwórcze. Przeprowadzone badania pokazują jednoznacznie, że hamują one utratę masy kostnej w przypadku kobiet w okresie menopauzy. Przy okazji zmniejszają podatność na złamania. Wykazano również, że fitoestrogeny łagodzą objawy związane z przekwitaniem  - uderzenia gorąca, drażliwość, niepokój, bezsenność, pocenie się czy kołatanie serca. 

Badania na temat fitoestrogenów i ich wpływu na zdrowie dotyczą przede wszystkim mieszkanek Azji. To właśnie tam spożywa się najwięcej na świecie produktów sojowych. Japończycy przeciętnie na dobę spożywają niemal 200 mg izoflawonów. W całej Azji jest to 25-45 mg dziennie tych związków. W krajach Europy Zachodniej dla porównania jest to mniej niż 5 mg na dobę.

Co ciekawe, okazuje się, że objawy typowe dla menopauzy znacznie rzadziej dotyczą mieszkanek Azji. W Europie na nieprzyjemne dolegliwości skarży się nawet 80% wszystkich kobiet. W Chinach i Singapurze dla porównania jest to około 15%. W USA przeprowadzono badanie u kobiet w wieku od 40 do 69 lat, którym podawano różne dawki izoflawonów w różnej częstotliwości. Okazało się, że im wyższa dawka tych związków  i częstotliwość ich dawkowania, tym rzadziej odczuwalne były uderzenia gorąca.

Fistoestrogeny pomagają w łagodzeniu klasycznych objawów menopauzy. Są skuteczne także w walce z nadmiernymi krwawieniami, które występują jeszcze przed właściwym okresem klimakterium. Niekiedy mogą też wpływać na objawy ze strony układu nerwowego. Wiele kobiet w czasie menopauzy ma problemy ze snem i koncentracją czy przechodzi depresję.

Warto przy tym wiedzieć, że fitoestrogeny działają nie tylko przeciwko dolegliwościom związanym z menopauzą, ale i wykazują ogólne działanie przeciwko procesowi starzenia się organizmu. Dlatego też wchodzą w skład wielu kosmetyków. Fitoestrogeny zapobiegają np. zwiotczeniu skóry czy pojawianiu się zmarszczek. Nic więc dziwnego w tym, że docenia je coraz większa liczba kobiet.

Zmiana diety w okresie menopauzy

Dieta europejska na ogół cechuje się bardzo niską zawartością fitoestrogenów. Jednak warto swoją dietę wzbogacić w soję i inne warzywa strączkowe. W tym celu można ugotować zupę miso czy przygotować danie z dodatkiem fasoli. Warto również pamiętać o tym, że fitoestrogeny znaleźć można także w owocach - głównie borówkach i truskawkach.

Lekarze zalecają przyjmowanie fitoestrogenów przede wszystkim w formie naturalnej. Dobrze jest do diety wprowadzić ich dość sporo. Można sięgnąć m.in. po nasiona i orzechy np. bogate w witaminę E ziarna słonecznika. Godne polecenia jest także siemię lniane. Warto zawsze skonsultować się wcześniej z lekarzem. Okazuje się bowiem, że dane grupy produktów zawierają różne fitoestrogeny, które mają różne działania. Lekarz na podstawie badania poziomu hormonów i rodzajem dolegliwości pojawiających się w czasie menopauzy może wskazać najlepszą w danym przypadku kurację fitoestrogenową.