Kortyzol – nie stresuj się!

Kortyzol znany jest przede wszystkim jako hormon stresu. Jeśli często czujesz się podenerwowany, istnieje duże ryzyko, że Twój poziom kortyzolu jest podwyższony. Zbyt wysoka ilość kortyzolu to szereg negatywnych konsekwencji dla zdrowia. Co tak naprawdę oznacza podwyższony poziom kortyzolu i czy ma jakikolwiek pozytywny wpływ na organizm?

Kortyzol – co to takiego?

Kortyzol to organiczny związek chemiczny, będący naturalnym hormonem steroidowym. Ma bardzo duży wpływ na metabolizm organizmu. Podobnie jak adrenalina, nazywany jest hormonem stresu. W przeciwieństwie do pozostałych hormonów steroidowych, kortyzol ma wpływ na poziom glukozy we krwi.

Wpływ kortyzolu na organizm

Permanentnie podwyższony poziom kortyzolu może przyczyniać się do charakterystycznego przemieszczania się tkanki tłuszczowej. Osoby takie wyróżnia często otyłość brzuszna, otłuszczona twarz, chude ręce i nogi, a także rozstępy o różowej, charakterystycznej barwie. Ponadto zbyt wysoki poziom kortyzolu może prowadzić do insulinooporności oraz pojawiania się trądziku.

Sytuacje stresowe to nie jedyny moment, w którym poziom kortyzolu podwyższa się. Oczywiście są one najczęstsze – w momencie, gdy jesteśmy narażeni na stres, jego ilość rośnie. Kortyzol stymuluje również wydzielanie adrenaliny i noradrenaliny, które dają nam kopa do natychmiastowego działania. Ponadto jednak zbyt wysoka ilość kortyzolu może występować w przypadku wielu chorób, między innymi nowotworów.

Kortyzol ma wpływ na gospodarkę białkową, węglowodanową i tłuszczową organizmu. Nasila on procesy kataboliczne, czyli rozpad białek – jest to szczególnie niepożądane przez sportowców, którzy dążą do rozbudowy masy mięśniowej. Zwiększa glukoneogenezę i glikogenogenezę oraz proces lipolizy. Dodatkowo kortyzol powoduje zaburzenia w gospodarce wodnej organizmu, przyczyniając się do zatrzymywania soli i podwyższonej utraty potasu. Dodatkowo kortyzol osłabia działanie układu odpornościowego i powoduje uwalnianie wapnia z kości.

Jeśli chodzi o pozytywny wpływ kortyzolu na organizm, jego nadmierne wydzielanie jest szczególnie przydatne w sytuacjach, gdy potrzebuje natychmiastowej mobilizacje. Oprócz tego kortyzol łagodzi stany zapalne i reakcje alergiczne.

Kortyzol a rozpad tkanki mięśniowej

Kortyzol to prawdziwy postrach kulturystów. Nie tylko wywołuje procesy kataboliczne, ale też skutecznie blokuje anabolizm. Wzrost poziomu kortyzolu powoduje niemal natychmiastowy proces niszczenia tkanek mięśniowych, a komórki rozpadają się na aminokwasy i glukozę – w ten sposób organizm otrzymuje potężny zapas energii, który może wykorzystać do mobilizacji. W momencie stresowym rośnie również ciśnienie krwi, mózg otrzymuje więc duża ilość wolnej glukozy. W ten sposób czujemy gwałtowny przypływ energii, a po zakończeniu sytuacji stresowej – nagły jej spadek. Kortyzol w pierwszej kolejności spala tłuszcz z rąk i nóg, a pozostawia ten na brzuchu.

Warto jednak wiedzieć, że niedobory kortyzolu są równie niekorzystne dla sportowców. Zbyt niski jego poziom może powodować nadmierne rozluźnienie mięśni oraz potrzebę dłuższej regeneracji potreningowej.

Co powoduje zwiększanie poziomu kortyzolu?

Jednym z czynników, które mogą powodować podwyższanie poziomu kortyzolu we krwi jest przewlekły stres lub silna trauma, po której jego ilość może pozostać bardzo duża. Inne czynniki to infekcje wirusowe, kofeina, niedobór snu czy obcowanie z osobą niepewną siebie. Inne przyczyny to choroby, takie jak rak płuc, rak tarczycy, gruczolak przysadki produkującej ACTH czy guz nadnerczy.

Jak redukować poziom kortyzolu?

Przede wszystkim zaleca się suplementację magnezem – może on skutecznie obniżać poziom kortyzolu. Podobne właściwości mają kwasy Omega-3. Oczywiście świetnym sposobem na redukowanie kortyzolu jest sport, taniec, joga, medytacja, muzykoterapia, spacery, masaże lub… po prostu śmiech. Warto sięgnąć po melisę, jeśli dopada Cię stres. Najlepiej oczywiście redukować sytuacje stresowe i nauczyć się radzić sobie ze stresem.