Cukrzyca to obecnie jedna z częściej występujących chorób przewlekłych. Na ogół przyczyną jej pojawienia się jest otyłość, która wynika z nieprawidłowego odżywiania się. Dlatego dieta cukrzyków pomaga w kontrolowaniu poziomu cukru we krwi. Wahania poziomu glukozy mogą prowadzić do hipoglikemii lub hiperglikemii, które są groźne dla zdrowia człowieka. Dieta cukrzyka stanowi więc podstawowy element leczenia. Odpowiednio zbilansowana dieta chroni przed wahaniami glukozy, a  także przed nadwagą i zapobiega różnego rodzaju powikłaniom cukrzycy - zespołowi stopy cukrzycowej itd.

Cukrzyca i jej rodzaje

Cukrzyca to choroba, która rozwija się powoli. Najczęściej początkowe wahania glukozy we krwi nie dają typowych objawów. Człowiek może żyć z cukrzycą wiele miesięcy i nie zdawać sobie z tego sprawy. Obecnie wyróżnia się cztery rodzaje cukrzycy:

• cukrzycę typu 1,
• cukrzycę typu MODY,
• cukrzycę typu 2,
• cukrzycę ciężarnych.

Cukrzyca typu 1 dotyczy dzieci i pojawia się na skutek braku wydzielania insuliny przez trzustkę. Choroba ta nie jest dziedziczna, chociaż osoby z typem I cukrzycy mają na ogół tendencję do zachorowania. Istnieje bowiem czynnik genetyczny, który powoduje cukrzycę na skutek autoagresji. Obecnie coraz częściej przyczyną takiego rodzaju cukrzycy są zakażenia wirusowe, które uszkadzają komórki trzustki.

Cukrzyca typu  MODY dotyczy osób młodych, które są otyłe i prowadzą niezdrowy tryb życia, a więc odżywiają się niezdrowo i uprawiają zbyt mało sportu.

Najpopularniejszym rodzajem cukrzycy jest cukrzyca typu 2. Stanowi ona około 90% wszystkich przypadków zachorowań. Dotyczy przede wszystkim osób dorosłych, które ukończyły 40. rok życia, a są otyłe i prowadzą na co dzień siedzący tryb życia. Pierwszym sygnałem cukrzycy jest przy tym podwyższone stężenie glukozy we krwi. Poza tym pojawić się mogą częstomocz, duże pragnienie, duży apetyt, spowolnienie procesu gojenia się ran, pogorszenie się wzroku czy łuszczenie się skóry.

Cel leczenia cukrzycowego

Cukrzycy można zapobiegać, prawidłowo się odżywiając i prowadząc aktywny tryb życia. Jeśli cukrzyca już się rozwinęła, należy sięgnąć po odpowiednio zbilansowaną dietę bogatą w produkty o niskim indeksie glikemicznym. Konieczne jest też przyjmowanie leków, które obniżają poziom glukozy we krwi oraz insuliny. W przeciwnym razie dojść może do groźnych powikłań cukrzycy, które niekiedy prowadzą do niepełnosprawności. Są to m.in. stopa cukrzycowa, niewydolność nerek i jaskra.

Jak najszybciej należy wprowadzić dietę cukrzycową, aby zapobiec nadmiernym wahaniom poziomu glukozy we krwi. Niewyrównana glikemia prowadzi bowiem do wielu groźnych powikłań, które powstają na skutek uszkodzenia różnego rodzaju naczyń krwionośnych. Prowadzi to do uszkodzenia wzoru, nerek, choroby wieńcowej czy zespołu stopy cukrzycowej.

Niezwykle ważne jest też zapobieganie wystąpieniu insulinooporności, która najczęściej towarzyszy cukrzycy typu 2 i poprzedza jej rozwój. Następstwem są powikłania takie same jak w przypadku niewyrównanego poziomu glukozy we krwi. Ponadto pojawić się może marskość wątroby, bezpłodność czy zaburzenia miesiączkowania u kobiet.

Dieta cukrzycowa - co należy jeść?

Trzeba spożywać pięć posiłków dziennie, najlepiej co 3-4 godziny. Dzięki temu między posiłkami nie dochodzi do wahania poziomu cukru we krwi. Nie ma też ochoty na podjadanie. Ponadto każdy posiłek powinien zawierać skrobię i węglowodany. Produkty te muszą mieć niski indeks glikemiczny. Zaliczają się do nich makaron pełnoziarnisty, kasza gryczana i jęczmienna, ryż brązowy oraz pieczywo pełnoziarniste. Ograniczyć należy z kolei spożywanie tłuszczów, w tym tłuszczów zwierzęcych. Ich nadmiar prowadzi bowiem do otyłości  i miażdżycy. Warto z kolei sięgać po produkty bogate w nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 i omega-6. Są to ryby (łosoś norweski, pstrąg, dorsz czy morszczuk), oliwa z oliwek, orzechy i olej słonecznikowy.

Każdego dnia powinno się też sięgać po pięć porcji warzyw i owoców, które mają niski indeks glikemiczny. Zawarty w nich błonnik znacznie spowalnia proces wchłaniania glukozy w jelitach. Dodatkowo są one źródłem licznych witamin i minerałów. Cukrzykom poleca się przede wszystkim spożywanie marchewki, kapusty, sałaty, brokułów, buraków, truskawek, malin, porzeczek, pomarańczy i jabłek. Z diety należy natomiast usunąć słodycze, w tym ciasta różnego rodzaju. Są one kaloryczne, a przy tym zawierają sporo węglowodanów. Raz na jakiś czas pozwolić sobie można jedynie na odrobinę gorzkiej czekolady. To źródło flawonoidów, które usuwają z organizmu szkodliwe dla niego wolne rodniki.

Osoby cierpiące z powodu cukrzycy powinny zmniejszyć spożycie izomerów trans i tłuszczów nasyconych. Lepiej sięgnąć po tłuszcze, które pochodzą z półtłustych produktów mlecznych, drobiu, chudego mięsa, ryb, orzechów i olejów pochodzenia roślinnego. W leczeniu cukrzycy sprawdza się dieta wysokobiałkowa i niskotłuszczowa, która prowadzi do szybkiego zmniejszenia masy ciała i poprawy wyrównania glikemii. Jednak białkiem nie wolno całkowicie zastępować węglowodanów i tłuszczów. Nadmiar białka bywa bowiem niekorzystny dla cukrzyków z uwagi na pogorszenie stanu narządów - nerek i wątroby.

Cukrzycy posiłki powinni jeść powoli. Lepiej wstawać od stołu z uczuciem lekkiego niedosytu, a nie przejedzenia. Codziennie należy pamiętać o śniadaniu, które reguluje poziom glukozy we krwi i znacznie przyspiesza metabolizm. Między posiłkami nie wolno podjadać. Trzeba unikać potraw smażonych i duszonych na tłuszczu. Lepiej stawiać na te gotowane, pieczone czy grillowane.

Cukrzycy nie mogą spożywać alkoholu, gdyż ten działa hipoglikemizująco. Jego spożywanie prowadzić może nawet do bardzo groźnej śpiączki cukrzycowej. Zamiast tego należy pamiętać o wypijaniu każdego dnia minimum dwóch litrów płynu - wody mineralnej czy  herbaty zielonej. Warto stawiać przede wszystkim na warzywa i owoce, ale w formie surowej. Gdyż takie posiadają niższy indeks glikemiczny. Produkty poddane obróbce termicznej najczęściej mają wyższy indeks glikemiczny.