Olej palmowy jest obecny praktycznie w każdym wyrobie cukierniczym, dodaje się go do gotowych dań, fast foodów i przekąsek. Na pierwszy rzut oka wydaje się, że substancja pozyskiwana z olejowca gwinejskiego jest tłuszczem roślinnym, a więc powinna być bardzo zdrowa, podobnie jak olej kokosowy, czy daktylowy. Nie bez przyczyny jednak zbiera on praktycznie same negatywne recenzje i oskarża się go o znaczący wpływ na niszczenie lasów tropikalnych na dużych obszarach. Zapraszam do lektury artykułu, w którym przyjrzymy się bliżej czym naprawdę jest olej palmowy, jak się go pozyskuje i jaki ma wpływ na nasze zdrowie.

Podstawowe informacje 

Ze względu na dużą ilość karotenoidów, pierwotny kolor oleju jest mocno czerowny. Pozyskuje się go z miąższu rośliny. Pierwotnie, drzewo olejowca gwinejskiego rosło w Afryce i stamtąd rozpowszechniło się na kraje Azjatyckie ( w szczególności Indie) , gdzie współcześnie jest komercyjnie uprawiane w ogromnych ilościach. Co roku miliony nowych sadzonek są wykorzystywane do zalesiania obszarów rolnych, po tym, by po niedługim czasie dokonać wycinki roślin i pobrać olej. 

Substancja  zawiera połowę tłuszczów nasyconych, szczególnie kwas palmitynowy, który w znacznym stopniu wpływa na zwiększenie się poziomu złego cholesterolu we krwi, bezpośrednio prowadząc do poważnych i często nieodrwacalnych problemów ze zdrowiem. 

Ekonomiczna i wydajna 

Palma, z której pozyskiwana jest substancja oleista ma miano jednej z najwydajnieszych roślin na świecie. Przy małym nakładzie surowców i sprzętu, można otrzymać niespodziewanie duże ilości tłuszczu. Poza tym, olejowiec należy do jednych z najtańszych sadzonek, a jego wymagania co do klimatu i rodzaju gleby są niewielkie. Wystarczy tylko ciepły, wilgotny klimat, długi okres wegetacyjny oraz wysokie temperatury. Z tego względu koncerny rozlokowały największe plantacje w Indonezji i Malezji, krajach Azji Południowo - Wschodniej, gdzie rząd i obowiązujące prawo sprawia, że rolnicy mogą czuć się bezkarnie. 

Dominacja na rynku tłuszczów 

Roczna pozyskiwana liczba ton oleju sięga 62 milionów ton. To ilość wręcz niewyobrażalna dla zwykłego człowieka. Powszechne stosowanie i popularność ma swoje odzwierciedlenie w tych szokujących liczbach. Plantacje palm sięgają głównie obszarów państw Azji : Indii, Malezji i Indonezji. 

Warto także nadmienić, że producenci coraz częściej dowiadują się o jego szkodliwym działaniu i umieszczają go w liście składników pod zmienioną nazwą. Najbardziej popularne nomenklatury to : tłuszcz uwodorniony, utwardzony olej roślinny, utwardzony lub częściowo utwardzony tłuszcz pochodzenia roślinnego. Należy być czujnym i bardzo uważnie czytać etykiety kremów, ciast, gotowych deserów. 

O co to całe zamieszanie ? - szkodliwość oleju palmowego

Na podstawie najnowszych badań laboratoryjnych, coraz częściej podaje się zaskakująco złe wyniki na temat kwasu palmitynowego, który zalicza się do głównych składników tego oleju. Jest to tłuszcz wysoce nasycony, powodujący zmiany wewnątrz i zewnątrz ludzkiego organizmu : 

- zwiększone wydzielanie stanów prozapalnych w komórkach białych tłuszczowych. Ma to wpływ na drożność naczyń krwionośnych i rozrost tłuszczu na organach typu serce.

- niebezpieczny szczególnie dla ciężarnych - potomstwo matek, które noszą pod sercem swoje dziecko, jednocześnie stosując dietę bogatą w olej palmowy, najprawdopodobniej będzie w przyszłości zmagać się ze znaczną otyłością, co ma swoje bezpośrednie przełożenie na zachorowania na miażdżycę oraz zwiększone szanse na wystąpienie zawału serca i innych problemów kardiologicznych 

- częste spożywanie produktów bogatych w utwardzony tłuszcz roślinny jest przyczyną odkładania się go na narządach, np. na wątrobie

- olej palmowy ma wpływ na namnażanie się komórek w szybkim tempie, przez co naukowcy przypisują mu duży udział w tworzeniu się nowotworów w ludzkim organizmie

- składniki oleju bezpośrednio prowadzą do problemów z układem krążenia, prowadząc do miażdżycy i innych poważnych chorób

Czym się różni olej utwardzony od nieutwardzonego ?

Różnica jest dosyć spora, ma ona przełożenie na chemię. Surowy olej jest bardzo zdrowy, posiada duże złoże prozdrowotnych karotenoidów, witaminy E, K, skawlenu,  a więc zaleca się częste spożywanie tej wersji. Jednakże, taka forma jest praktycznie niedostępna. Całe tony tłuszczu poddawane są procesowi uwodornienia, aby przedłużyć przydatność do spożycia. Utwardzanie powoduje, że kwasy nienasycone zamieniają się w kwasy nasycone, bardzo niebezpieczne dla naszego zdrowia i życia. 

Olej ten jest w prawie każdym składzie produktów fast - food i deserów, dlatego też nie powinny ich spożywać dzieci, ponieważ ma to kolosalny wpływ na ich wzrost i rozwój.  Niestety, często rodzice są mało świadomi niebezpieczeństwa, które czyha na dzieci w hamburgerach, frytkach czy lodach. Dlatego warto od samego początku uczyć dzieci aby ograniczały niezdrowe posiłki. 

Ciężko jest nawet przeprowadzić jednoznaczne i pewne badania, potwierdzone doświadczeniami oraz eksperymentami. Każda podobna aktywność jest szybko i skutecznie tłumiona przez ogromne koncerny pozyskujące tłuszcz. Ze względu na duże nakłady finansowe, firmy te posiadają najlepszych prawników, niejednokrotnie uciekają się do przekupstw. Walka z markami jest walką z wiatrakami, dlatego też każdy z nas powinien uświadomić sobie niebezpieczeństwo stosowania tego oleju i zaprzestać go spożywać - tylko wtedy jest szansa na ograniczenie pozyskiwania. 

Niebezpieczne tłuszcze trans 

Najnowsze badania lekarsie wykazały, że tłuszcze trans obecne w utwardzonym oleju palmowym w znacznym stopniu przyczyniają się do powstawania chorób układu krążenia, miażdżycy czy cukrzycy typu 2.

Spożywanie produktów posiadających w składzie utwardzony tłuszcz palmowy inicjuje otyłość brzuszną, w niebezpiecznym stopniu zwiększa ilość złego cholesterolu we krwi, ograniczając tym samym poziom dobrego. 

Powszechne zastosowanie 

Ze względu na bardzo ekonomiczną produkcję, tłuszcz ten stosowany jest do każdego możliwego elementu pożywienia. Poza tym, kolejnym argumentem przemawiającym na jego korzyść jest proces utleniania się, który zachodzi bardzo wolno, przez co produkty, które posiadają go w składzie bardzo długo utrzymują datę przydatności do spożycia. 

Olej palmowy często figuruje na listach produktów cukierniczych, kremów do ciast, słodyczy. Szczególnie często używa się do słodzenia potraw przeznaczonych dla dzieci, aby obniżyć ich cenę, tym samym wpływając na jakość i podwyższając niebezpieczeństwo zachorowania na otyłość w przyszłości. 

Ekologia - olej palmowy powodem śmierci milionów zwierząt i wycinki setek tysięcy hektarów lasów

Od dawna mówi się o palącym problemie ekologicznym, jakim jest wylesianie ogromnych obszarów leśnych pod sadzonki olejowca gwinejskiego. Śmierci ulegają zagrożone egzotyczne i orientalne zwierzęta, ponieważ palmy muszą rosnąć wilgotnym i ciepłym klimacie, czyli na obszarze azjatyckim. Oprócz tego, masowa produkcja oleju znacznie przyczynia się do modyfikacji krajobrazów naszej planety. W miejsce drzew, które rosły tam setki lat, sadzi się przemysłowe drzewa, które po czasie zbiorów wycina się i nasadza nowe i tak w kółko. Oprócz tego, aby rośliny szybciej się rozwijały, stosowane są pestycydy oraz nielegalne w wielu krajach nawozy chemiczne. Ma to wpływ na wyjaławianie się gleby, zakażenia ziemi oraz śmierć naturalnej flory bakteryjnej danego regionu. Ziemia po czasie wygląda jak złomowisko, jest pozbawiona jakichkolwiek substancji odżywczych, nie może stymulować wzrostu naturalnych roślin. Za kilka lat taka zbrodnicza działalność na granicy prawa doprowadzi do obumarciaznacznych leśnych obszarów. A gdy to się stanie, będzie coraz mniej drzew, coraz mniej tlenu i coraz mniej zwierząt. Droga idąca w uprawę tych plam to równia pochyła w dół.

Na szczęście problem ten jest stale monitorowany przez setki organizacji pro ekologicznych, które walczą z wylesianiem i nie zgadzają się na produkcję oleju w takiej skali. Wraz ze wzrostem świadomości społeczeństwa, następuje wysyp fundacji ekologicznych, które z budżetu otrzymanego przez darczyńców, uniemożliwiają pewne działania rolnicze na terenie lasów tropikalnych. To wszystko jednak jest zbyt mało, aby powstrzymać machinę produkucjąca ten tani olej. 

Jak zdobyć nieutwardzony olej palmowy ?

Aby nie zostać oszukanym przez producentów żywności i nabyć zdrowy tłuszcz z olejowca gwinejskiego, należy szukać certyfikatu RSPO (Roundtable on Sustainable Palm Oil - Stowarzyszenie Na Rzecz Zrównoważonego Przetwórstwa Oleju Palmowego).  Ta sprawdzona organizacja dba o pozyskiwanie surowca w sposób ekologiczny, dbając o środowisko naturalne. Ponadto, skupia ona zaufanych producentów, rolników, przetwórców i właścicieli plantacji, którym nie jest obojętny los zagrożonych zwierząt. 

Otrzymanie tego typu oznaczenia nie jest możliwe dla każdego, ponieważ aby pozytywnie przejść weryfikację, należy spełnić szereg wymogów odnośnie uprawy, zabezpieczeń i procesów przetwórczych. Stąd też RSPO posiada wyselekcjonowanych członków. 

Warto także zaznaczyć, że RSPO toleruje tylko olej pozbawiony GMO. Wobec tego kupując tłuszcz oznaczony takim certyfikatem mamy zapewnione bezpieczeństwo żywności. 

Podsumowanie 

Olej palmowy to element, którego powinniśmy się wystrzegać w każdym składzie produków spożywczych.  Musimy dokładnie czytać listy składników, nauczyć rozpoznawać się pokrewnych nazw. Pamiętajmy, że zdrowy jest wyłącznie nieutwardzony olej palmowy, ze względu na posiadanie nienasyconych kwasów tłuszczowych. Proces utwardzania tłuszczu to proces skutujący zmieniem wiązań, przez co powstaje nasycony kwas tłuszczowy, bardzo niebezpieczny dla zdrowia i życia ludzi.

Dodatkowo, z powodu produkcji i otrzymywaniu substancji oleistej jest znacznie zanieszczyszczane środowisko naturalne. Fauna i flora ulegają całkowitemu zanikowi, co tłumaczone jest koniecznością wylesiania. Należy podjąć działania przeciwko temu tłuszczowi póki nie jest za późno i póki nasza planeta nie została doszczędnie wyjałowiona przez chciwych plantatorów.