Żywienie jest niewątpliwie bardzo ważnym czynnikiem, który wpływa na zdrowie i ogólne samopoczucie człowieka.  Dzisiaj zmiany stylu życia i nawyków żywieniowych kojarzą się bardzo pozytywnie. Czasami jednak troska o jedzenie przybiera formę swego rodzaju obsesji. Mowa w tym przypadku o zaburzeniu odżywiania - ortoreksji. Ortoreksja to obsesja na punkcie zdrowia i nadmierne skupienie się na jakości jedzenia. Nieleczona prowadzi do znacznych niedoborów składników odżywczych w organizmie, co przekłada się oczywiście na stan zdrowia człowieka.

Kilka słów o historii ortoreksji

Termin ortoreksja użyty został po raz pierwszy przez amerykańskiego lekarz Stevena Bratmana. On sam doświadczył tego zaburzenia w czasie dzieciństwa. Był chory na alergię pokarmową i musiał ze swojej codziennej diety wyeliminować mleko oraz produkty pszenne. Z czasem zainteresowanie tematyką żywienia oraz jego wpływem na zdrowie było coraz większe. Zaczął sam komponować dla siebie posiłki i stało się to jego obsesją. Przygotowywanie jedzenia zajmowało mu coraz więcej czasu. Poza tym z jadłospisu zaczął eliminować coraz to nowe produkty, uważając je za niezdrowe. Pogorszyły się jego relacje z najbliższymi osobami. Wkrótce wycofał się również z życia towarzyskiego i zawodowego.  Bratman pracował w pewnym momencie nad dietą cud, która miałaby zagwarantować uniknięcie wszystkich chorób i zachowanie młodości.

Przyszły lekarz zauważył, że dzieje się źle dopiero wówczas, gdy  pojawiły się pierwsze symptomy ze strony organizmu, że coś jest nie tak. Okazało się, że sposób żywienia przez niego stosowany wcale dobrze nie wpłynął na zdrowie. Potem już jako lekarz Bratman poznał wiele osób, które miały ten sam problem, co on w przeszłości. Postanowił zgłębić tę tematykę i w ten sposób powstał termin ortorexta nerwosa. To on jako pierwszy opisał tę jednostkę chorobową. W roku 1997 wydał nawet książkę na temat ortoreksji, aby przestrzec ludzi przed tego rodzaju zaburzeniem odżywiania.

Rozwój ortoreksji

Ortoreksja na samym początku wcale nie przypomina zaburzenia odżywiania. Najpierw z diety znikają produkty uważane powszechnie za niezdrowe, a więc słodycze, tłuste mięso, słone przekąski czy dania fast food. Do codziennej diety trafiają warzywa i owoce, świeże soki, pieczone bądź gotowane dania. Potem przychodzi czas na kupowanie żywności ekologicznej, naturalnej oraz dokładne czytanie etykiet kupowanych produktów. W tym momencie jednak nie można jeszcze mówić o ortoreksji. Problem pojawia się wówczas, gdy kontrolowanie jedzonych produktów przybiera ostry charakter i z diety wyrzuconych zostaje coraz to większa liczba produktów żywnościowych. Prowadzi to bowiem do znacznych niedoborów składników odżywczych, w tym witamin i minerałów.

Ortoreksja ma kilka cech charakterystycznych. Są to nadmierna dbałość o jakość jedzenia, spędzanie dużej ilości czasu na przygotowywaniu i planowaniu posiłków, pogorszenie relacji z bliskimi osobami oraz wprowadzenie do diety coraz większych restrykcji.

Kogo dotknąć może ortoreksja?

Wprawdzie zjawisko ortoreksji nadal jest badane, ale już teraz wyróżnić można kilka grup osób, które są szczególnie mocno narażone na rozwój tego zaburzenia. Są to osoby młode wychowane w nadopiekuńczych rodzinach, osoby ze skłonnością do perfekcji, osoby z zaburzeniami emocjonalnymi różnego rodzaju oraz osoby skoncentrowane przede wszystkim na sobie.

Ortoreksja  - do czego prowadzi?

Negatywne konsekwencje zdrowotne w tym przypadku są skutkiem niedoboru w organizmie cennych witamin i minerałów. Dlatego ortoreksja jest tak groźna dla zdrowia człowieka. Pojawić się mogą bóle i zawroty głowy, anemia, zaburzenia pracy jelit, nudności, zmęczenie, kłopoty z koncentracją, osłabienie układu odpornościowego, osteoporoza czy nawet depresja.

Diagnoza i leczenie ortoreksji

W tym przypadku do diagnozy wykorzystuje się m.in. test Bratmana lub kwestionariusz ORTO-15. Kluczowe znaczenie ma również badanie lekarskie. Test Bratmana składa się z 10 pytań, na które odpowiedzieć można "tak" lub "nie". Każda odpowiedź twierdząca do 1 punkt. Zebranie 5-9 punktów oznacza fanatyka jedzenia, a 10 - osobę, które ma problem z ortoreksją.

Podstawowym elementem leczenia ortoreksji jest oczywiście zmiana sposobu żywienia, która powinna być dokonana we współpracy z doświadczonym dietetykiem. Celem jest przede wszystkim wyrównanie niedoborów wszelkiego rodzaju i zdyscyplinowanie pacjenta. Jeśli nie chce on wprowadzić do swojej diety zmian i rozpocząć nowego planu żywieniowego, konieczna jest wizyta u psychologa lub psychoterapeuty. Kluczem do sukcesu w tym przypadku jest połączenie pracy dietetyka i psychologa lub psychoterapeuty. Tylko to prowadzi do efektywnego leczenie ortoreksji. Ponadto bardzo ważne w czasie leczenia tego zaburzenia odżywiania jest wsparcie ze strony rodziny i osób bliskich. Idealnie, jeśli posiadają oni przynajmniej podstawową wiedzę z zakresu dietetyki i żywienia. Wówczas mogą o wiele łatwiej wpłynąć na chorego i zachęcić go do zmiany swoich nawyków żywieniowych.