Wyrażenie ,,pamięć mięśniowa'' bardzo często kojarzone jest z potencjalnymi konsekwencjami długich przerw, które spowodowane są różnymi sprawami, takimi jak natłok obowiązków, wyjazdy, czy kontuzje. Wiele teorii mówi o tym, iż organizm przyzwyczaja się do regularnego wysiłku fizycznego, co z kolei przekłada się na zmianę poziomu wrażliwości tkanki mięśniowej na wszelkie bodźce treningowe. Oznacza to, że osoby, które powracają do treningów po przerwie, osiągają nieco lepsze wyniki, niż osoby, które swoją przygodę ze sportem zaczynają od zera. Czym jest pamięć mięśniowa? Co trzeba o niej wiedzieć?

Czym jest pamięć mięśniowa?

Jest to w pewnym sensie swoisty rodzaj ruchu, który wykonywany jest przez mięśnie przyzwyczajone do treningu. Ich działanie odbywające się na poziomie wewnątrzkomórkowym w połączeniu ze skomplikowanymi ścieżkami neuronowymi sprawia, że buduje się droga wytyczona przez wzorce ruchowe. Ciągle powtarzanie dokładnie takich samych schematów doprowadza do automatycznej reakcji organizmu i realizacji danego wzorca.  W skrócie można powiedzieć, że pamięć mięśniowa to rodzaj motorycznej pamięci, która umożliwia wykonywanie ruchów w wyuczony i zautomatyzowany sposób. Mechanizm ten umożliwia organizmowi adaptację dostosowaną do warunków zewnętrznych dzięki skracaniu czasu regeneracji powysiłkowej do minimum oraz dzięki maksymalizacji efektów przy obniżonym zużyciu energii. Jest to w pełni naturalna i adaptacyjna funkcja organizmu. Ruch, który powtarzany jest kilka razy, staje się łatwiejszy, niż do tej pory. To jeden z najpopularniejszych mechanizmów ewolucyjnych, jakie znane są człowiekowi. 

Mechanizmy pamięci mięśniowej

Procesy poznawcze są dokładnie badanie przez lekarzy, który w swoich publikacjach zdradzają odkryte tajniki. Oczywiście również mechanizm pamięci mięśniowej został przebadany przez lekarzy, którzy uważają, że pamięć ta to konsekwencja szybkiego i nieustannego działania neuronów oraz innych ważnych połączeń nerwowych pomiędzy mięśniami a mózgiem człowieka. Kiedy przyspiesza się przewodzenie pomiędzy tymi organami, wówczas pojawiają się nowe synapsy, czyli elementy stykowe komórek nerwowych, które odpowiadają za przesyłanie informacji. Co więcej, zwiększa się również ilość naczyń krwionośnych kory ruchowej w celu sprawnego poruszania. W tym czasie w mięśniach wzrasta również poziom mitozy oraz hipertrofii, co sprawia, że osoby ze stażem treningowym mogą po przerwie budować masę mięśniową szybciej, niż nowicjusze. Pamięć mięśniowa wytwarza nowe jądra komórkowe, które w momencie ponownego rozpoczęcia treningów działają tak, jak przed momentem przerwy. 

Jakie zalety ma pamięć mięśniowa?

Naturalną reakcją człowieka jest doszukiwanie się zalet i wad z informacji, które właśnie zostały przyswojone. Inaczej nie może być w przypadku pamięci mięśniowej, która ma szereg zalet, o których nie można nie wspomnieć. Pierwszą zaletą pamięci mięśniowej jest fakt, iż pozwala ona na szybsze uzyskanie dyspozycji po przebytym urazie, czy kontuzji. Co ciekawe, skraca się również czas regeneracji potreningowej, co przekłada się na możliwość szybszego powrotu na siłownię oraz na osiągnięcie jeszcze lepszych rezultatów, niż do tej pory. 

Jakie wady ma pamięć mięśniowa?

Niestety pamięć mięśniowa ma również swoje ciemne strony, o których trzeba wspomnieć. Pierwszą z nich fakt, iż utrwalają się dzięki niej często nieprawidłowe wzorce ruchowe, które przyczyniają się do utrzymywania nieprawidłowej postawy ciała lub do wykonywania ćwiczeń w sposób nieprawidłowy. Odczuwalny jest również wpływ na osłabienie organizmu, stawów i mięśni, co z kolei prowadzi do kontuzji oraz zwyrodnień. Należy pamiętać jednak o tym, aby najpierw nauczyć się odpowiedniej techniki, dzięki której złe nawyki nie zostaną przejęte. Pomóc może w tym trener personalny oraz osoba doświadczona w tematyce ćwiczeń. 

Rola pamięci mięśniowej

Zapewne wiele osób zastanawia się, po co tak właściwie jest pamięć mięśniowa. Zacznijmy od początku. Zjawisko pamięci mięśniowej zostało przede wszystkim przebadane naukowo, dzięki czemu można śmiało mówić o nim w wielu kategoriach sportu. Sportowcy profesjonalni nie muszą godzin poświęcać na treningi, gdyż ich ciało w sposób wyuczony zapamiętało sekwencje, które powtarza w sposób utrwalony i naturalny. Nie muszą oni skupiać się na technice, gdyż organizm zapamiętał ją samoistnie. 

Pamięć mięśniowa a system nerwowy

W celu pomocy mięśniom w trakcie wykonywania sportu, najpierw należy przyjrzeć się układowi nerwowemu. Proces dodawania wszelkich motorycznych ruchów w mózgu może przebiegać w sposób dłuższy lub krótszy, jednak zawsze polega on na udeptywaniu tych samych ścieżek. Sytuację taką można dostrzec wśród sportowców, którzy na treningach wykonują te same, powtarzające się ruchy. Powtarzanie tych ćwiczeń tworzy nowe synapsy i ułatwia neuroprzekaźnictwo. Warto jednak pamiętać o pełnej koncentracji, gdyż jest ona najważniejsza do sprawnego ćwiczenia.

W jaki sposób ćwiczyć pamięć mięśniową?

Koncentracja

Kiedy skupiamy się na danej czynności, wówczas przyczyniamy się do jej sprawnego wykonywania. Słuchanie muzyki podczas biegania lub ćwiczeń nie wpływa korzystnie, gdyż mózg staje się zdekoncentrowany.

Próby i powtórzenia

Powtarzanie sekwencji tych samych ruchów umacnia połączenia mięśniowo-nerwowe. Nie poddawaj się, kiedy coś Ci nie wychodzi. Zaparcie i determinacja to prawdziwy klucz do sukcesu, o którym nie możesz zapominać. 

Rozłóż trening na czynniki pierwsze

Jeżeli nie możesz odbyć całego treningu i przyłożyć się do niego w pełni, wówczas ćwicz pojedyncze ćwiczenia i pracuj nad ich precyzją. Dzięki temu efekty będą bardziej widoczne, a Twój organizm nie będzie narażony na negatywne konsekwencje. 

Pamięć mięśniowa a dowody jej istnienia

O tym, że istnieje coś takiego jak pamięć mięśniowa, przekonała się chyba każda osoba, która po pewnym czasie przerwy musiała wrócić do wykonywania ćwiczeń. Mogło być to spowodowane kontuzją, wypadkiem lub zwyczajnym zmęczeniem. Niestety pierwsze dni po powrocie na siłownię lub domową matę bywają trudne. Bolą wtedy mięśnie, ma się uczucie nierozciągniętego ciała, a efekty wydają się dalsze, niż do tej pory. Na szczęście już po tych kilku dniach ciężkiej pracy efekty znowu stają się widoczne, a wykonywanie ćwiczeń jakby łatwiejsze.  Różnice najbardziej widoczne są wśród osób, które na matę wracają oraz śród tych, którzy wchodzą na nią pierwszy raz. Różnica widoczna jest wtedy wręcz gołym okiem. Efekty osiągane przez nowicjuszy są kilkakrotnie wolniejsze niż u osób trenujących wcześniej. Oczywiście różnice te nie są spowodowane jedynie zjawiskiem pamięci mięśniowej, ale również stopniem wytrenowania, techniką oraz ilością ćwiczeń. 

Doping a pamięć mięśniowa

Bardzo ciekawe są porównania dopingu do mechanizmów pamięci mięśniowej. Nie od dziś wiadomo, że stosowanie testosteronu w czystej postaci oraz jego pochodnych przyczynia się do szybszej budowy masy mięśniowej. Dzieje się to dzięki wielu złożonym procesom, takim jak powstawanie komórek satelitarnych oraz ilości jąder miozynowych. Wzrost tych jąder przyczynia się do ich lepszej reakcji na bodźce płynące z treningu. W ten sposób można wysnuć wniosek, że okresowe przyjmowanie substancji anabolicznych ma podobne działanie do pamięci mięśniowej. Sportowcy, którzy stosują zakazane środki mogą mieć przewagę nad ,,czystymi'' kolegami. Pytanie tylko, czy jest to uczciwe i daje satysfakcję?

Lepsze ciało, piękniejsze życie

Oczywiście nie należy wysuwać błędnych wniosków, iż ćwiczenie kilka lat temu z pewnością przyczyni się do efektów, jakie osiągniemy teraz. Tak się nie stanie. Niestety będzie musiało poboleć, zanim ciało na nowo przyzwyczai się do aktywności fizycznej. Nie należy jednak nigdy zapominać o rozgrzaniu mięśni, gdyż w przeciwnym wypadku kontuzja będzie wręcz murowana! To pamięć mięśniowa sprawia, że w dane ćwiczenie wkładane jest tyle siły, ile jest do tego potrzebne. Znając trudność danego ćwiczenia, organizm nie aktywuje wszystkich komórek mięśniowych. Dzieje się tak dlatego, że ciało zapamiętuje aktywność, która wykonywana była jeszcze niedawno i nie przykłada się do niej tak mocno, jak wtedy. W celu osiągnięcia lepszych rezultatów warto jednak czasami wyjść ze swojej strefy komfortu, dzięki czemu zwiększone obciążenie da jeszcze większe efekty, niż do tej pory, a Ty poczujesz, że trening był naprawdę niezły!

Pamięć mięśniowa a odchudzanie

Pamięć mięśniowa jest bardzo ważnym czynnikiem, jakie towarzyszy procesom odchudzania. Może mieć ona niezwykle korzystny wpływ na zlikwidowanie efektów jojo. Jak to się dzieje? Każda osoba ma w swoim kodzie genetycznym poziom stały komórek tłuszczowych i mięśniowych. Kiedy ćwiczymy i chudniemy, zmienia się bilans pomiędzy tymi dwoma parametrami. Są to zupełnie dwa różne rodzaje komórek, które organizm chce wyrównać do stanu wyjściowego. To może mieć ogromny wpływ dla osoby, która doznała efektu jojo, kiedy to zrezygnowała z codziennych treningów i zauważyła, że zalewa się falą tłuszczu. Dzieje się tak, gdyż organizm broni się przed potencjalnymi zmianami.  Jest też jednak dobra wiadomość, która mówi o tym, że dzięki treningowi można na stałe zmieniać proporce pomiędzy komórkami mięśniowymi a tłuszczowymi. Warunek jest prosty, gdyż trzeba jedynie ćwiczyć regularnie przez 9-10 miesięcy. To po tym czasie organizm otrzymuje informacje, iż osiągnięta waga jest docelowa i ona zaczyna stanowić punkt wyjścia dla organizmu. To wtedy organizm będzie dążył do tej wagi bez względu na ilość i intensyfikację ćwiczeń oraz bez względu na spożywane jedzenie. Jaki płynie z tego wniosek? Nie należy rezygnować z uprawiania sportu po osiągnięciu wymarzonej wagi. Wysiłek ten powinien być na tym samym lub nawet wyższym poziomie. Takie postępowanie sprawi, że powrót do dużej wagi nie będzie tak prawdopodobny, jak wcześniej. Warto pamiętać, że pamięć mięśniowa jest również bardzo ważna wśród zawodowców. Psychologowie i sportowcy dowodzą, że automatyczne ruchy znacznie mniej obciążają umysł, niż te czynności, które były zamierzone i poświęcono im dużą ilość myśli.