Nieprzyjemne objawy żołądkowo­-jelitowe są bardzo częstym zjawiskiem u sportowców. Badania wskazują, iż wysokie ryzyko pojawienia się dolegliwości żołądkowo-­jelitowych można zaobserwować w czasie trwania długiego wysiłku fizycznego (przykładem są biegi długodystansowe, sporty wytrzymałościowe, triathlon).

Najczęściej spotykane objawy żołądkowo-jelitowe

Do najczęściej występujących objawów można zaliczyć: zgagę, nudności, bóle i skurcze żołądka oraz jelit, refluks, a także wymioty i biegunkę.

Objawy te można podzielić na 2 grupy: symptomy górnego i dolnego odcinka przewodu pokarmowego. Utworzono również 3 grupę, tak zwane objawy współistniejące. Aby podkreślić wagę tego problemu można przywołać wyniki badania przeprowadzonego na maratończykach (1988, Riddoch). Praca Riddocha pokazała, że większość (83%) z 471 maratończyków okazjonalnie albo często doświadczała dolegliwości żołądkowo- jelitowych w czasie trwania albo po zakończeniu biegu. Badania dowiodły, iż objawy te częściej występują u kobiet niż u mężczyzn.

Wpływ objawów na wyniki w sporcie

Zazwyczaj wskazane powyżej objawy są łagodne oraz nie mają większego wpływu na wynik sportowy. Jednak zdarza się tak, iż dolegliwości te połączone z silnym stresem przedstartowym obciążają zawodnika oraz krzyżują jego założone plany.

Przyczyny problemów żołądkowo-jelitowych

Objawy te są bardzo problematyczne do zdiagnozowania, ponieważ pojawiają się w bardzo specyficznych sytuacjach. Niezwykle trudno jest je symulować w warunkach laboratoryjnych. Można jednak podzielić przyczyny problemów na 3 grupy: fizjologiczne, żywieniowe i mechaniczne.

Przyczyny fizjologiczne

Od strony fizjologicznej głównym powodem dolegliwości żołądkowo-jelitowych jest mniejszy przepływ krwi przez jelita i zmiany hormonalne, które związane są ze stresem przedstartowym. W czasie trwania maksymalnego wysiłku przepływ krwi może być zmniejszony aż o 80%. Mała ilość krwi negatywnie wpływa na funkcjonowanie jelit i wówczas mogą wystąpić pierwsze objawy którymi są bóle brzucha, skurcze, wymioty, biegunka czy nudności. Czasami może także dojść do ciężkiego niedokrwienia jelit.

Co więcej, w czasie trwania wysiłku obserwuje się również zmiany w motoryce przełyku i żołądka. Oprócz tego, przedstartowy stres może powodować zmiany hormonalne, które wpływają na ruchy jelit, a to może skutkować biegunką.

Przyczyny mechaniczne

Mechaniczną przyczyną objawów żołądkowo-jelitowych jest uszkodzenie błony śluzowej oraz ściany jelita, co jest spowodowane silnymi wstrząsami trzewi w czasie biegania. Urazy mechaniczne powstające w jelitach wraz ze zmniejszonym przepływem krwi są realną przyczyną krwawienia, bardzo często spotykaną u biegaczy (im dłuższy bieg, tym dużo większe jest ryzyko wystąpienia krwawienia). Powtarzalne wstrząsy żołądka powodują  ryzyko pojawienia się objawów dolnego odcinka przewodu pokarmowego (biegunka, gazy, potrzeba defekacji).

Przyczyny żywieniowe

Żywienie ma bardzo duży wpływ na funkcjonowanie przewodu pokarmowego. Złe praktyki żywieniowe w dniu zawodów (zbyt duże spożycie tłuszczu, napojów węglowodanowych) mogą przyczynić się do wystąpienia nasilonych objawów żołądkowo-jelitowych. Napoje o wysokiej gęstości są odpowiedzialne za niektóre ze zgłoszonych symptomów.

Zalecenia dietetyczne

Warto wyraźnie zaznaczyć, iż do pacjentów z takimi problemami należy podchodzić indywidualnie. Nie każda rekomendacja będzie właściwa dla wszystkich. Opierając się na przeprowadzonych badaniach można wyciągnąć poniższe wnioski:

Odstaw produktów wysokobłonnikowych

W dniu zawodów (a nawet kilka dni przed) unikaj produktów wysokobłonnikowych. Błonnik jest bardzo istotnym składnikiem w diecie każdego sportowca, jednak w dniu zawodów trzeba uważać na ten składnik. Każdy sportowiec podatny na wystąpienie nieprzyjemnych objawów ze strony układu trawiennego, musi w dniu zawodów wybrać produkty z niską ilością błonnika.

Uważaj na produkty bogate we fruktozę

Fruktoza, inaczej cukier owocowy spotykana jest także w produktach wysokoprzetworzonych (na przykład wyroby z dodatkiem syropu glukozowo-fruktozowego). Dodaje się ją także do niektórych napojów i soków owocowych. Fruktoza jest wolniej wchłaniana przez jelita, co doprowadza do powstania skurczy jelit, a także biegunki.

Nie zapominaj się nawadniać

W dniu startu trzeba pamiętać o odpowiedniej ilości przyjmowanych płynów.  Przy stosowaniu napojów o wysokiej osmolarności trzeba spożywać wystarczającą ilość wody albo wybierać napoje o niższych stężeniach węglowodanów. Działanie takie zapobiega wysokiej osmolarności płynów w żołądku.

Zastosuj sprawdzone strategie żywieniowe

W okresie około-startowym nie wolno eksperymentować z nowymi planami żywieniowymi. Warto stosować sprawdzone wzorce, bo to zmniejszy ryzyko wystąpienia objawów ze strony układu pokarmowego.

Podsumowanie

Problemy żołądkowo-jelitowe są bardzo powszechnym problemem u sportowców. Na ich występowanie mają wpływ naturalne przystosowania fizjologiczne organizmu i drgania wywołane poruszaniem się oraz dieta przed i w czasie trwania zawodów. Warto pamiętać, iż odpowiednie odżywianie jest w stanie zminimalizować występowanie dolegliwości związanych z układem pokarmowym.