Sen jest niezwykle ważną częścią życia każdego człowieka. Ba, jest wręcz niezbędny dla zachowania zdrowia ciała i umysłu. Odpowiednia ilość snu pozwoli naszemu mózgowi na naprawienie uszkodzeń i zapamiętanie przyswojonych w ciągu dnia informacji, a także pomaga poradzić sobie z trudnymi problemami, które na jawie nas przerastają.

Wedle ostatnich badań, zdrowy sen powinien trwać, w zależności od osoby, 6-7 godzin. To wystarczający czas, żeby organizm mógł się w pełni zregenerować i nie odczuwał powikłań zbyt krótkiego wypoczynku. Wszystko jednak zależy od człowieka i jego aktywności fizycznej. Wiadomo, że osoby po ciężkim treningu czy wyczerpującej górskiej wędrówce będą potrzebowały tego snu nieco więcej, niż człowiek po całodniowej sesji z serialami.

Sygnały braku snu

24 godziny bez snu - Układ immunologiczny staje się coraz słabszy. Produkuje coraz mniej białych krwinek, co zwiększa ryzyko choroby. Zdolność zapamiętywania mocno się obniża. Występuje także rozregulowanie rytmu produkcji testosteronu u mężczyzn i estrogenów u kobiet. Zmniejsza się ich ilość, co prowadzi do obniżenia popędu seksualnego. Spada także produkcja glukozy. Organizm nie otrzymuje wtedy wystarczającej ilości energii, czas reakcji ulega podwojeniu, a wszystko naokoło zdaje się poruszać szybciej. Tracimy ochotę na spotykanie innych ludzi, wolimy być sami.

36 godzin bez snu - Czas reakcji jeszcze bardziej się osłabia. Jest ponad 4 razy wolniejszy niż u człowieka wyspanego. Zwiększa się gotowość do podjęcia ryzyka. Dzieje się tak z powodu mocniejszego ukrwienia ośrodka nagrody w mózgu, którego nie jest w stanie już wyhamować centrum kontroli. Zaczynamy mieć światłowstręt, wszystkie źródła światła wydają się zbyt intensywne, a dźwięki są strasznie głośne. Pojawia się ból głowy.

48 godzin bez snu - Tracimy ostrość widzenia, obraz jest rozmazany. Czas reakcji ulega wydłużeniu, a organizm traci panowanie nad procesami. Nie jest w stanie także w odpowiednim tempie rozkładać kwasów, więc dochodzi do zakwaszenia organizmu. Mięśnie i stawy zaczynają boleć. Dostarczany do organizmu cukier zostaje przekształcany w tłuszcz, zamiast w energię. Zaczynamy odczuwać nagłe skoki temperatury, raz jest nam zimno, raz gorąco. Często występują dreszcze. Czujemy się jak po spożyciu dużej ilości alkoholu. 

72 godziny i więcej bez snu - Tracimy poczucie rzeczywistości i swojej osoby. Przestajemy rozpoznawać kolory, zdarzają nam się przywidzenia i halucynacje. Często czujemy ucisk wokół głowy na wysokości czoła. Pojawia się mikrosen - czyli trwający kilka sekund mimowolna utrata świadomości, która objawia się bezwiednym patrzeniem w próżnię. W tym czasie fale mózgowe układają się we wzór typowy dla fazy snu. Nogi i ręce drętwieją, jakikolwiek większy wysiłek może okazać się tragiczny w skutkach, gdyż łatwo o zapaść spowodowaną zmęczeniem.

Niedobór snu objawia się nie tylko przekrwionymi oczami, chronicznym zmęczeniem i pogorszeniem wyglądu czy opisanymi wyżej przypadkami.. Przewlekły brak snu może doprowadzić nas do takich chorób jak np. otyłość, cukrzyca, depresja, a nawet nowotwory. Co jeszcze może nam grozić?

Skutki braki snu

Nadwaga i otyłość - Niedobory snu grożą przyrostem masy ciała. Zostało to nawet udowodnione naukowo. Badacze z szwedzkiego uniwersytetu Uppsala przekonują, że brak snu jest groźny dla metabolizmu - destabilizuje go, co powadzi do spowolnienia procesu spalania kalorii. Na potrzeby badań, osoby podzielono na 3 grupy, z których jedna nie spała w ogóle, druga spała krótko, a trzecia spała zgodnie z przyjętymi optimami. Okazało się, że już po jednej nieprzespanej nocy metabolizm spowalnia od 5 do 20 procent. Brak snu prowadzi także do zwiększenia apetytu na wysokokaloryczne pokarmy, a także zwiększa ochotę na spożywanie większych porcji. W badaniach, w których jednej z grup osób ograniczono ilość snu o 1/3 w stosunku do drugiej, która spała normalnie, okazało się, że osoby które nie wyspały się,= spożywały 549 kalorii więcej. Krótki sen zmniejsza poziom leptyny - hormonu, który zmniejsza apetyt.

Cukrzyca - Brak snu może także przyczynić się do zaostrzenia cukrzycy typu 2. W badaniach naukowców z Chicago, wzięli udział pacjenci z cukrzycą typu 2. Pacjenci cierpiący na zaburzenia snu mieli o 23 procent większe stężenie glukozy po przebudzeniu i o 48 procent wyższy poziom insuliny. Wedle badaczy zwiększa to aż o 82 procent odpornosć tkanek na działanie insuliny, przez co dużo ciężej jest zapanować nad przebiegiem choroby. Co najgorsze, brak snu może także doprowadzić do rozwoju tej choroby u osób zdrowych.

Choroby serca - Niedobory snu prowadzą również do licznych chorób serca takich jak np. nadciśnienie. Badania naukowców z Harvardu dowiedli, że osoby zdrowe, których głęboki sen jest najkrótszy, są o ponad 80 procent bardziej narażeni na nadciśnienie od tych, których głęboki sen trwa najdłużej. Właśnie w fazie snu głębokiego obniża się ciśnienie krwi, zmniejsza częstotliwość oddechu i rytm pracy serca. Wtedy też organizm odbudowuje utracone w ciągu dnia zasoby energetyczne. Nadciśnienie może nie brzmi jakoś groźnie, jednak trwające długo może doprowadzić do poważnych chorób sercowo-naczyniowych jak np. zawał serca czy udar mózgu.

Nowotwory - Brak snu zwiększa ryzyko nowotworów. Amerykańscy naukowcy przebadali wyniki badań i jakość snu 1240 osób. U pacjentów którzy spali mniej niż 6 godzin na dobę wykryto raka jelita grubego. Ryzyko zachorowania na ten nowotwór zwiększa się wtedy aż o 50 procent. Zwiększa się także ryzyko rozwoju raka piersi i jajnika. Wiąże się to z niedoborami testosteronu i estrogenów, do których dochodzi przy braku snu.

Zmniejszenie libido - Niewyspany mężczyzna ma dużo mniej testosteronu. Odpowiada on za popęd seksualny, przyrost masy i siły mięśniowej oraz zdolność koncentracji 

Depresja - Niedobory snu powodują bóle głowy, roztargnienie, kłopoty z pamięcią i drażliwość. Zwiększają również poziom adenozyny, która jest odpowiedzialna za funkcje poznawcze. Może to doprowadzić do zaburzeń psychicznych takich jak nerwica, stany lękowe czy depresja.