Zespół jelita drażliwego – co musisz wiedzieć?

Zespół jelita drażliwego to jedna z najczęściej występujących dolegliwości układu trawiennego. Szacuje się, że może ona dotyczyć nawet 20% populacji. Jak to możliwe, że aż tyle osób ma problemy z jelitami? Jak rozpoznać zespół jelita drażliwego i jak sobie z nim radzić? Dowiedz się, jakie są objawy tej dolegliwości i w jaki sposób przywrócić sobie codzienny komfort.

Zespół jelita drażliwego – podstawowe informacje

Zespół jelita drażliwego, nazywany również zespołem jelita nadwrażliwego lub IBS, to przewlekła choroba układu pokarmowego o charakterze czynnościowym. Po raz pierwszy została opisana w 1892 roku przez Williama Oslera, jednak wydaje się, że od tego czasu dolegliwość ta dotknęła o wiele więcej osób, niż pod koniec XIX wieku. Według szacunków, IBS dotyka od 10 do 20% populacji, w Polsce natomiast dotyczy około 13% dorosłych. Choroba ta objawia się najczęściej pomiędzy 30 a 40 rokiem życia, a ponad 60% chorujących to kobiety. Niestety wiele osób, cierpiących na problemy z nadwrażliwością jelit, nie szuka pomocy u lekarza. Jeśli zaobserwowałeś u siebie często nawracające objawy IBS, warto jak najszybciej skonsultować się ze specjalistą – pomoc medyczna może być niezbędna, nie tylko dla zlikwidowania objawów, ale też zapobiegania poważniejszym konsekwencjom zespołu jelita drażliwego.

Objawy IBS

Wśród najczęstszych objawów zespołu jelita nadwrażliwego wymienia się przede wszystkim bardzo częste ostre i skurczowe bóle brzucha, zaparcia, biegunki, wzdęcia, nudności i wymioty. Inne objawy IBS to bóle głowy, zmęczenie, niemożność koncentracji, nieprzyjemne uczucie przelewania w brzuchu zaburzenia miesiączkowania, bardzo częste problemy z niestrawnością i zaleganiem treści pokarmowej w żołądku oraz częstomocz. Objawy wskazujące na zespół jelita nadwrażliwego to przede wszystkim częste stany gorączkowe, utrata masy ciała i niedokrwistość. Choroba ta może również wywołać ogromny dyskomfort w codziennym życiu. Zarówno postać zaparciowa, jak i biegunkowa choroby niosą za sobą wiele nieprzyjemnych konsekwencji, które w efekcie mogą prowadzić do znacznego obniżenia samopoczucia, a nawet stanów depresyjnych. Oczywiście wymienione wyżej objawy mogą od czasu do czasu dotyczyć każdego z nas – na przykład po zjedzeniu posiłku na mieście lub czegoś ciężkostrawnego. Jednak jeśli występują one dłużej niż trzy miesiące i pojawiają się stosunkowo często, jest to wyraźny sygnał od naszego organizmu, że coś jest nie w porządku i konieczne są dodatkowe badania i konsultacja z lekarzem.

Przyczyny zespołu jelita nadwrażliwego

Specjaliści wymieniają kilka przyczyn, które mogą powodować problemy z drażliwością jelit. Podstawowym z nich, dotyczącym ponad 80% chorujących, jest nadmierny rozrost flory bakteryjnej. Inne przyczyny IBS to dieta obfitująca w produkty bardzo ubogie w błonnik, zaburzenia funkcji motorycznych jelit, przebyta infekcja jelitowa lub zaburzenia czucia trzewnego. Wiele osób szuka przyczyn również we współczesnej zmianie diety – obecnie podstawą naszego jadłospisu są przede wszystkim węglowodany. Niestety ludzki układ pokarmowy nie jest przystosowany do trawienia aż tak dużych ilości węglowodanów kosztem białek i tłuszczów, dlatego coraz częściej dotykają nas przykre problemy jelitowe. Inną, niezwykle częstą przyczyną zespołu jelita drażliwego jest stres – to prawdziwa plaga naszych czasów, z którą zmaga się niemal każda osoba dorosła. Może to poniekąd tłumaczyć, dlaczego IBS zaczyna objawiać się po trzydziestym roku życia – właśnie wtedy dotyka nas najwięcej stresów. Szybkie tempo życia, zobowiązania zawodowe i niedbałość o swoją dietę to prosty sposób na rozregulowanie pracy jelit, a tym samym na zaburzenie ich funkcjonowania i nabawienie się problemów, związanych z zespołem jelita drażliwego.

Problemy jelitowe nie dają mi żyć – co robić?!

Jeśli Twoje jelita nie funkcjonują tak jak powinny, a Ty coraz częściej dostrzegasz u siebie objawy zespołu jelita nadwrażliwego, pora czym prędzej udać się do lekarza. Pierwszym krokiem w przywróceniu zdrowia będą oczywiście badania, a także zmiana diety. Niestety żadne badania nie są w stanie dokładnie zdiagnozować IBS, dlatego diagnoza stawiana jest na podstawie wywiadu lekarskiego. Jeżeli jednak Twój organizm wykazuje pewne charakterystyczne objawy i trwają one ponad dwanaście miesięcy, lekarz nie będzie miał dużych problemów z postawieniem diagnozy. Co bardzo ważne, nie należy unikać wizyty u specjalisty – może to wywołać dodatkowy stres oraz nasilenie objawów, przez co trudniej będzie je później zniwelować.

Dieta low fodmap przy zespole jelita drażliwego

Istnieje wiele programów dietetycznych dla osób, zmagających się z zespołem jelita nadwrażliwego – jedną z nich jest dieta low fodmap. FODMAP to skrót od: Fermentable Oligosaccharides, Disaccharides, Monosaccharides And Polyols. Dotyczy ona substancji takich jak oligosacharydy, czyli węglowodany krótkołańcuchowe, disacharydy – węglowodany, składające się z dwóch cząsteczek cukru), monosacharydy czyli cukry proste oraz poliole – alkohole polihydroksylowe. Dieta low fodmap zakłada podział produktów na dwie grupy – te, które zawierają dużo fodmap oraz niezawierające ich wiele. Główne założenie diety polega na ograniczeniu produktów z fodmap, które ma skutecznie zapobiegać objawom zespołu jelita drażliwego. Wymienione węglowodany są bardzo słabo wchłaniane w jelicie cienkim, przez co wędrują do jelita grubego. Stają się tam doskonałą pożywką dla bakterii, ulegają licznym procesom fermentacyjnym, przez co powodują duży dyskomfort trawienny i objawy, typowe dla IBS. Co ważne, dieta low fodmap może być stosowana nie tylko przy zespole jelita drażliwego, ale też w przypadku innych schorzeń jelitowych, stanów zapalnych jelit czy choroby  Leśniowskiego-Crohna.

Dieta low fodmap dzieli się na dwa etapy – pierwszy z nich trwa maksymalnie dwa miesiące i polega na niemal całkowitym usunięciu z diety produktów które zawierają dużo fodmap. W tym czasie powinny ustąpić wszystkie problemy trawienne. Po okresie ośmiu tygodni należy zacząć pojedynczo wprowadzać do diety produkty o większej zawartości fodmap i obserwować, jak organizm radzi sobie z ich trawieniem. Prawdopodobnie w przypadku niektórych nie wystąpią żadne objawy, natomiast przy innych będą nasilone. Ostatecznym celem diety jest stworzenie listy produktów, z których trawieniem organizm sobie nie radzi i usunięcie ich z diety na stałe przy jednoczesnym spożyciu innych produktów z fodmap, które nie powodują nasilenia objawów.

Jakie produkty należy usunąć z diety podczas stosowania diety low fodmap? Przede wszystko należy wyeliminować produkty z pszenicy, jęczmienia i żyta, mleko i jego przetwory, zawierające laktozę, owoce takie jak jabłka, brzoskwinie, śliwki, gruszki, warzywa: cebula, czosnek, kapusta, grzyby, brokuły, rośliny strączkowe, w tym produkty sojowe, wszelkie soki owocowe z niedozwolonych owoców, a także gotowe przetwory mięsne czy słodziki, takie jak ksylitol, syrop glukozowo-fruktozowy oraz miód. Bardzo ważne jest, aby w czasie trwania pierwszego etapu diety low fodmap dokładnie kontrolować swój jadłospis i etykiety na kupowanych produktach. Spożywanie produktów high fodmap może całkowicie zaburzyć dietę.

Co można jeść podczas diety low fodmap? Przede wszystkim wszelkie produkty, oznaczone jako bezglutenowe, mięso, ryby, jaja, produkty z niską zawartością laktozy, a także niektóre owoce i warzywa. Dokładną listę produktów warto ustalić z lekarzem. Warto pamiętać, że dieta low fodmap nie jest na całe życie i większość produktów będziesz mógł spożywać – jednak ten dwumiesięczny okres to ogromne wytchnienie dla Twoich jelit, a dla Ciebie szansa na odzyskanie zdrowia i dobrego samopoczucia.

Ruch a zespół jelita drażliwego

Jeśli chorujesz na IBS, bardzo ważne jest zapewnienie sobie odpowiedniej dawki ruchu. Podczas aktywności fizycznej znacząco poprawiasz formę całego swojego organizmu, w tym jelit. Ruch to najlepsza metoda na wzmocnienie mięśni, w tym mięśni głębokich. Oprócz tego regularna aktywność fizyczna pozytywnie wpłynie na Twój nastrój i zapewni Ci o wiele lepsze samopoczucie – szczególnie jeśli z powodu nawracających problemów z jelitami przybrałeś na wadze. Pamiętaj, że jedną z najczęstszych przyczyn IBS jest stres – a czy istnieje lepszy sposób na poradzenie sobie ze stresem, niż spocenie się na siłowni lub wieczorny bieg? Bardzo ciekawym rozwiązaniem jest również uprawianie jogi – działa ona łagodząco nie tylko na nerwy, ale też na cały organizm, dlatego z pewnością będzie solidną pomocą dla Twoich jelit.

Zespół jelita drażliwego – podsumowanie

Choć nie ulega wątpliwości, że zespół jelita drażliwego jest schorzeniem wyjątkowo dokuczliwym, istnieją sprawdzone metody na poradzenie sobie z nich. Wizyta u lekarza, zmiana diety i usunięcie produktów nasilających objawy, a także solidna porcja ruchu to najlepsza recepta na zespół jelita nadwrażliwego. A zatem jeśli czujesz, że Twoje jelita nie pracują tak jak powinny, nie czekaj, aż sytuacja naprawi się sama i czym prędzej weź się do działania – im szybciej to zrobisz, tym szybciej będziesz mógł cieszyć się codziennym komfortem i dobrym samopoczuciem!