Adaptogeny stały się ostatnio dość modne – ich nazwy pojawiają się coraz częściej w publikacjach naukowych, czasopisamach branżowych i na portalach poświęconych zdrowej żywności. Co oznacza ta nazwa i czym dokładnie są tak popularne zioła adaptogenne?

Czym są adaptogeny?

Adaptogeny są nietoksycznymi roślinami, które posiadają dobroczynne właściwości wpływające na poprawę układu immunologicznego – wspomagają odporność, a także redukują odczuwanie stresu i zwiększają próg jego odporności. Zioła o właściwościach adaptogennych używane są od wieków w medycynie chińskiej i ajurwedyjskiej - indyjskiej. Aktualnie, te pradawne tradycyjne i skuteczne metody leczenia naturalnego, przeżywają swój renesans. Część ziół z tej grupy może być spożywana jako dodatek do posiłku, część parzona w postaci naparu.

Walczą ze stresem

Najważniejszą cechą roślin adaptogennych jest łagodzenie objawów stresu. Ich pozytywne i kojące działanie wpływa na zmniejszenie uczucia stresu i hamowanie naturalnych reakcji, które są wynikiem wywołanym przez nieprzyjemną lub niebezpieczną sytuację. Krótkotrwały stres posiada właściwości pobudzające do działania – można go nazwać stresem pozytywnie motywującym. Jednakże, narażenie organizmu na długotrwałe działanie stresu może spowodować nieprawidłowości w funkcjonowaniu ciała, zaburzać gospodarkę hormonalną, a nawet prowadzić do wielu przewlekłych chorób, u których podstaw leży właśnie czynnik intensywnego stresu. Zioła o działaniu adaptogennym wpływają na poprawę i uregulowanie pracy nadnerczy. Nadnercza są odpowiedzialne za produkcję hormonu o nazwie kortyzol. Jest to tak zwany hormon stresu, którego produkcja się zwiększa przy narażeniu na zagrażającą bezpieczeństwu i komfortowi psychicznemu sytuację. Stałe i nadmierne wytwarzanie kortyzolu bardzo negatywnie wpływa na zdrowie i samopoczucie. Korzystając z dobrodziejstwa roślin o działaniu przeciwstresowym, można uregulować pracę nanerczy, przysadki mózgowej a także podwzgórza – takie „zmasowane” działanie na te ważne organy znacznie podwyższa poziom tolerancji na odczuwanie stresu, zmniejsza jego objawy i powoduje zmniejszenie leków wywołanych czynnikami zewnętrznymi – stresorami.

Zapobiegają brakom witaminy C

Stres działa niszczycielsko na zgromadzone w ciele zapasy witaminy C. W kryzysowej sytuacji wywołanej stresem, organizm pracując na pełnych obrotach, zużywa sporą dawkę energii, witamin i minerałów. Z kolei niedobór witaminy C – niezwykle silnego antyoksydantu, działa negatywnie na nadnercza – prowadząc do rozregulowania ich pracy, co może wspomagać podatność na działanie stresu i dużo gorsze reakcje na kontakt ze stresorami, niż wymagałaby tego sytuacja. Adaptogeny przeciwdziałają wyżej opisanej sytuacji chroniąc poziom witaminy C i nie dopuszczając do jej niepotrzebnego zużycia.

 W jaki sposób działają adaptogeny?

Rośliny adaptogenne działają prozdrowotnie dzięki interakcji z osią podwzgórze-przysadka-nadnercza i układem sympatoadrenergicznym, które biorą udział w reakcji organizmu na stres. Adaptogeny mogą poprawić produkcję hormonów i reakcje fizjologiczne na stres. Pozwalają także na to, aby całokształt człowieka – od fizyczności po psychikę – funkcjonował poprawnie - tak jak powinien. Niestety, nadal niewiele jest naukowych badań i opracowań dowodzących tezy o prozdrowotnym działaniu tej grupy roślin . Większość badań przeprowadzono na zwierzętach lub próbkach ludzkich komórek a nawet te, które zostały opublikowane, pojawiają się zwykle w małych, niszowych czasopismach. Mimo ogólnoprzyjętego przekonania, że jest się tym co się je -  jest jeszcze za wcześnie aby aktualnie przedstawić naukowe dowody na to co przecież zostało odkryte parę wieków temu i odnosiło w czasach swojej świetności pozytywne skutki zdrowotne. Medycyna naturalna jest niestety często niedocenianą dziedziną nauki i trzeba przyznać, że traktowana jest trochę z przymrużeniem oka, mimo że istnieje wiele badań sugerujących,  że adaptogeny wpływają dobroczynnie na zdrowie - od zmniejszania stanu zapalnego do lepszego snu.

Jakie są najlepsze zioła adaptogenne?

Każdy adaptogen ma nieco inną funkcję, więc wybranie najlepszego zależy od konkretnej dolegliwości, której się doświadcza. Oto kilka typowych adaptogenów  i ich zastosowanie:

• Adaptogeny zmniejszające skutki długotrwałego stresu:

Ashwagandha i żeń-szeń azjatycki – to idealne rośliny, których regularne przyjmowanie skutecznie łagodzi skutki długotrwałeg stresu i zaburzeń równowagi hormonalnej, które są niepożądaną reakcją na przedłużające się uczucie napięcia i stresu. Niektóre doniesienia sugerują, ze bazylia może także wpłynąć na redukcję uczucia napięcia i lęku. Żeń-szeń syberyjski (znany także jako eleutherococcus senticosus), rhodiola i schisandra mogą pomóc w opanowaniu ostrej reakcji na stres (może ona objawiać się instyktem walki lub wycofania się – ucieczki). Żeń-szeń syberyjski ma także działanie wzmacniające układ odpornościowy, wspomaga wytrzymałość fizyczną i umysłową, a także wspomaga prawidłowe działanie funkcji seksualnych i popędu płciowego. Schizandra działa pozytywnie na funkcjonowanie wątroby i łagodzi dolegliwości ze strony układy trawiennego.

• Adaptogeny dla zdrowia odpornościowego:

Reishi i żeń-szeń  - te dwa zioła znane są w pradawnej medycynie chińskiej i ajurwedyskiej jako rośliny działające korzystnie na układ immunologiczny. Stosowane w okresach wzmożonego narażenia na różnego rodzaju choroby, w sezonie jesienno –zimowych, wspomagają organizm w walce z mikrobami i pozwalają długo cieszyć się zdrowiem.

Jak dodać adaptogeny do swojej diety?

Dobrym rozwiązaniem jest picie naparów z herbat adaptogenowych, oprócz tego można wspomagać się łatwo dostępnymi suplementami diety, zawierającymi esencje najcenniejszych składników z tych ziół i zachowujące jednocześnie ich naturalne cechy. Zioła adaptogenne są także dostępne w formie proszku – przyprawy, który można dodawać do posiłków.

Trzeba jednak przyznać, że adaptogeny nie są jeszcze wystarczająco spopularyzowane – najłatwiej jest więc poszukać preparatów w postaci kapsułek. Niestety wiele firm stosuje do produkcji suplementów jedynie niewielkie ilości tych drogocennych ziół. Aby mieć pewność co do jakości produktu – warto sięgnąć po Gingseng + herbal combo z oferty firmy 7 nutrition  to kompleksowa i czysta mieszkanka ziół adaptogennych.

Czy adaptogeny mają skutki uboczne?

Przed podjęciem decyzji o stałym włączeniu roślin adpatogennych do swojego życia i diety, osoby chore powinny skonsultować te kwestię z lekarzem. Niektóre suplementy ziołowe wchodzą bowiem w interakcje z niektórymi lekami przepisywanymi na receptę. Mogą osłabiać ich działanie lub je potęgować. To wpływa niekorzystnie na proces kuracji.

U osób zdrowych nie wykazano działań niepożądanych lub problemów zdrowotnych po korzystaniu z adaptogenów. Chociaż, jak każda roślina – mogą okazać się alergizujące i wpływać niekorzystnie na odczucia żołądkowo-jelitowe u osób, które są wrażliwsze na działanie niektórych substancji zawartych w suplementach czy naparach ziołowych.

Adaptogenna lista najpopularniejszych ziół

Wśród wielu roślin o dobroczynnych działaniach prozdrowotnych, można wyróżnić trzy główne adaptogenne zioła, które uznano za bezpieczne i nietoksyczne: Eleutherococcus senticosus (żeń-szeń syberyjski), Rhodiola rosea (korzeń arktyczny) i Schisandra chinensis.

• Żeń-szeń syberyjski – to zioło, które w rzeczywistości nie jest żeń-szeniem, ale działa w podobny do niego sposób. Jedno z badań wykazało, że może to odpędzić zmęczenie, depresję i stres.
• Korzeń Artic – ta roślina rośnie w zimnym klimacie w Azji i na terenie Europy. To historyczne zioło,  było używane w Rosji i Skandynawii w leczeniu drobnych dolegliwości zdrowotnych, takich jak bóle głowy i grypa.
• Schisandra – roślina adaptogenna, najbardziej przydatna w celach ochorony i regeneracji wątroby i stabilizowania poziomu cukru we krwi, co stanowić może dobrą informację dla osób chorych na cukrzycę.

Czy zioła adaptogenne są korzystne dla Twojego zdrowia?

Oczywiście. Są najchętniej stosowane jako uzupełnienie i pewnego rodzaju wsparcie innych, tradycyjnych leków. Wykazano, że działają pozytywnie na schorzenia układu sercowo-naczyniowego i niektóre zaburzenia neurologiczne – zazwyczaj te spowodowane starzeniem się i wynikające z podeszłego wieku. Zioła adaptogenne mają wpływ na zachowanie „jasności umysłu”, poprawiają koncentrację, wpływają na pamięć i poprawiają funkcje sprawności umysłowej. Wspomagają organizm w „dojściu do siebie” po przebytych infekcjach. Wzmacniają i uodporniają ciało. Schizandra posiada także działanie podobne do kofeiny, lecz w przeciwieństwie do niej nie uodparnia organizmu na swoje działanie co wpływa na możliwość przyjmowania tej samej dawki przy tych samych, zadowalających efektach. Zioła adaptogenne są zdecydowanie pomocne w zmniejszaniu objawów zmęczenia i przeciążenia, są dobrym rozwiązaniem jako uzupełnienie terapii u osób przewlekle chorujących.

Podsumowując

Suplementy ziół adpatogennych są polecane osobom szukającym naturalnego sposobu na radzenie sobie z narażeniem na długotrwały stres. Mogą też być stosowane przez sportowców, których organizm jest wyczerpany po intensywnych treningach – tutaj z pomocą może przyjść kurkuma, która wspomaga w znacznym stopniu regeneracje uszkodzonych przez ćwiczenia mięśni. Decydując się na korzystanie z dobrodziejstwa tych roślin należy jednak pamiętać, że stanowić powinny jedynie dodatek do zrównoważonej diety i zdrowego trybu życia. Żadna roślina nie rozwiąże problemów, które są powodem przewlekłego stresu – może jedynie złagodzić objawy jego odczuwania. Warto zawsze skupić się na podstawach – zbilansowanej diecie, obfitującej w dobrej jakości białka, produkty z pełnego ziarna zdrowych tłuszczach. W sytuacjach napięcia nie można zapominać także o chwili odpoczynku. Zioła adaptogenne są jednak skuteczne i warto po nie sięgnąć, w celu uzupełnienia swojej diety  i pokrzepienia swojego ciała i ducha. Naturalne suplementy diety uchodzą za jedne z bezpieczniejszych a moc uzdrawiania drzemiąca w naturze jest istotnie bardzo wielka.