Ginekomastia oznacza powiększenie tkanki gruczołowej w sutkach mężczyzny. Jej wizualnym efektem jest wyraźne zarysowanie się biustu. Nie wolno jednak łączyć tego zjawiska z nadmiernym przyrostem tkanki tłuszczowej, bo to zupełnie inne schorzenie.

Ginekomastia pojawia się bez względu na wiek mężczyzny. Często dotyczy nawet niemowląt, młodych osób w czasie dojrzewania czy osób w podeszłym wieku. Niekiedy myli się ją z lipomastią, a więc gromadzeniem się wokół piersi tłuszczu. Do ginekomastii prowadzą najczęściej problemy z tkanką gruczołową. Problem ten dotyczyć może nawet 50% mężczyzn. Pojawia się w różnych okresach życia i z różną intensywnością.

Przyczyny ginekomastii

Ginekomastia ma dwie formy - fizjologiczną i patologiczną. Pierwsza z nich pojawia się w okresie dojrzewania. Dochodzi wówczas do produkcji dużej ilości wolnego estrogenu, a więc żeńskiego hormonu płciowego w stosunku do testosteronu. Prowadzi to do rozwoju gruczołów piersiowych i ich widocznego powiększenia się. Taki rodzaj ginekomastii na ogół  samoistnie ustępuje po zaledwie kilku miesiącach. Ginekomastia fizjologiczna dotyczy również noworodków z uwagi na silne działanie hormonów matki.

Z kolei ginekomastia patologiczna ma duży związek z otyłością. Do wzrostu poziomu żeńskiego estrogenu dojść może na skutek choroby nowotworowej (rak jąder czy nadnerczy) bądź przerostu nadnerczy. U mężczyzn dorosłych przyczyną ginekomastii niekiedy bywają procesy mające związek ze starzeniem się. Prowadzi to do obniżenia ogólnej ilości produkowanych androgenów, a więc męskich hormonów płciowych.

Jeszcze innym rodzajem ginekomastii jest ginekomastia idiopatyczna. Lekarze nie są w stanie wskazać jej przyczyn, ale skłaniają się do tego, że podłożem zachorowania bywa uzależnienie od alkoholu czy narkotyków. Są to substancje, które prowadzą do różnego rodzaju zaburzeń w metabolizmie hormonów płciowych.

Do chorób metabolicznych zalicza się także te, które powodują zwiększoną produkcję białka w wątrobie, co skutkuje wiązaniem testosteronu we krwi. Proces ten na ogół towarzyszy nadczynności tarczycy.

Ginekomastia dotyka też mężczyzn chorujących na przewlekłe choroby nerek czy wątroby. Powoduje zwolniony metabolizm hormonów płciowych, co skutkuje nieprawidłowymi ich proporcjami. Gruczoły piersiowe są wówczas pobudzane do wzrostu. Przyczyną schorzenia bywają też zażywane leki, które stosuje się przy grzybicy, niewydolności serca oraz chorobach wrzodowych dwunastnicy i żołądka.

Ginekomastia - w jaki sposób się objawia?

Przede wszystkim, aby zdiagnozować ginekomastię, konieczny jest pogłębiony wywiad lekarski z pacjentem. Konieczne są również badania fizykalne. Potem bierze się pod uwagę wiek mężczyzny. U chłopców w okresie dojrzewania czy panów w dojrzałym wieku dochodzi do naturalnych zmian fizjologicznych, które leczenia nie potrzebują. Z kolei u pozostałych mężczyzn, którzy są w tzw. pełni życia, lekarz musi wykluczyć tak poważne choroby jak nowotwory, które mogą być przyczyną zaburzeń.

Ogromnie ważne jest ustalenie czasu, w którym pojawił się wzrost gruczołów sutkowych, a także symptomów, które temu towarzyszą. Niekiedy wykonywane są szczegółowe badania, pomocne w procesie leczenia. Są to m.in. próby wątrobowe i nerkowe, stężenie testosteronu, estradiolu, lutropiny, TSH (hormony tyreotropowego) i FSH (hormonu folikulotropowego), morfologia krwi czy markery nowotworowe.

Ponadto istotne jest wykonanie testów obrazowych np. badania ultrasonograficznego jamy brzusznej, jąder i gruczołów płciowych. W momencie, gdy lekarz podejrzewa daną przyczynę, kieruje pacjenta na różnego rodzaju dodatkowe badania np. rezonans magnetyczny nadnerczy, USG tarczycy czy tomografię komputerową jamy brzusznej.

Jak wygląda leczenie ginekomastii?

Tak naprawdę leczenie ginekomastii zależy przede wszystkim od jej przyczyny. Choroby nowotworowe wymagają oczywiście leczenia onkologicznego, a choroba wywołana stosowaniem określonych leków wymaga na ogół ich odstawienia bądź zastosowania zamienników, które działają w podobny sposób na dane schorzenie. Jeśli ginekomastia jest skutkiem choroby nerek, wątroby czy tarczycy, jej leczenie ma na celu poprawienie funkcjonowania tych organów. Czasami wprowadza się również leki, które ograniczają działanie estrogenów bądź stymulują produkcję testosteronu.

Mężczyźni z nadwagą czy otyłością muszą zmniejszyć na starcie swój poziom tkanki tłuszczowej. W tym celu pomocna jest dopasowania do ich potrzeb dieta oraz aktywność fizyczna. Leczenie chirurgiczne wykonuje się tylko wówczas, gdy terapia przyczynowa nie daje żadnych efektów.

U niektórych pacjentów pojawia się też ginekomastia samoistna. To ginekomastia utrzymująca się z okresu dojrzewania. Czasami wymaga ona leczenia chirurgicznego. Zabieg tego rodzaju wykonuje się w ogólnym znieczuleniu. Polega on na usunięciu zbyt dużej ilości tkanki gruczołowej i tkanki tłuszczowej. W tym celu najczęściej przeprowadza się nacięcie w okolicy pachy lub brodawki sutkowej. Jednak leczenie chirurgiczne tratowane jest wciąż jako ostateczność.