Od kilku lat coraz częściej mówi się o negatywnych skutkach spożywania glutenu. Wiele osób w związku z tym przeszło na dietę bezglutenową. Białko to jest szczególnie niebezpieczne dla pacjentów wykazujących alergię lub nadwrażliwość na ten składnik. Jak jednak gluten wpływa na zdrowie tych, którzy nie zmagają się z żadną tego typu nietolerancją? Czy codzienne spożywanie chleba może mieć negatywne skutki?

Gluten - szkodliwe białko roślinne?

     Gluten tak naprawdę jest mieszaniną białek pochodzących z różnego rodzaju zbóż: pszenicy, jęczmienia, owsa oraz żyta. Składają się one głównie z gliadyny, gluteiny, sekaliny, hordeiny i aweniny. Białka te występują nie tylko w ziarnach, ale także we wszelkich produktach z nich pochodzących, chociażby w kaszy, makaronach, mące, płatkach zbożowych czy w pieczywie. Sam gluten wytwarza się w trakcie procesu wyrabiania ciasta. W połączeniu z mąką i wodą sprawia, że ciasto staje się bardziej elastyczne, lżejsze, a same wypieki zachowują dłużej świeżość. Biorąc pod uwagę te cechy, obecnie gluten dodawany jest także do wędlin czy przypraw.

Komu gluten może zaszkodzić?

     Mimo, iż w mediach słychać wiele negatywnych opinii na temat systematycznego spożywania glutenu podczas codziennych posiłków, tak naprawdę jego negatywne skutki może odczuć jedynie od 3 do 6% społeczeństwa. Dotyczy to tych osób, u których wykazano nietolerancję lub nadwrażliwość na dokładnie ten rodzaj białka roślinnego. 
    Organizm pacjentów borykających się z nietolerancją glutenu nie posiada odpowiednich enzymów, które mogłyby w prawidłowy sposób trawić ten składnik. Najczęściej winę za to ponoszą uwarunkowania genetyczne. Alergia na to białko roślinne objawia się głównie wodnistym katarem, biegunką, wystąpieniem pokrzywki i wysypki, a także atopowym zapaleniem skóry. Według niektórych specjalistów, nadwrażliwość na gluten może być również przyczyną pojawienia się reumatoidalnego zapalenia stawów.

Celiakia - najgroźniejsza choroba nietolerancji pokarmowej

     Dużo groźniejsza dla naszego zdrowia okazuje się jednak choroba zwana celiakią. Polega ona głównie na tym, że organizm wytwarza specjalne przeciwciała, które skierowane są przeciwko cząsteczkom glutenu. Taki proces doprowadza do poważnego uszkodzenia, a nawet zniszczenia kosmków jelitowych niezbędnych do poprawnego wchłaniania składników odżywczych z pokarmu. Może to doprowadzić do rozwinięcia się wielu chorób, chociażby osteoporozy czy anemii. Kolejnym tego następstwem jest znaczące zmniejszenie powierzchni jelit. Dodatkowo u dzieci, zostają zaburzone procesy związane z wzrostem i rozwojem. 
     Do głównych objawów celiakii zalicza się:

• systematyczne bóle brzucha;
• kolki;
• biegunki;
• wzdęcia;
• znaczący i nagły spadek masy ciała;
• wystąpienie zmian skórnych, np. wysypki czy zaczerwienień;
• katar;
• kaszel;
• duszności.   

Ze względu na to, że celiakia jest chorobą genetyczną nie da się jej całkowicie wyleczyć. Można jedynie zaniechać jej skutki stosując odpowiednią dietę bezglutenową. Jest to jedyna szansa, aby zniszczone komski jelitowe mogły swobodnie się odbudować. Przy mocno zaawansowanej chorobie nie można dopuścić do tego, aby w codziennym jadłospisie znalazł się chociażby najmniejszy okruszek chleba.

Gdzie kryje się gluten?

     Większość produktów, które w swoim składzie nie zawierają glutenu posiada konkretne informacje na opakowaniu. Artykuły bezglutenowe oznaczone są ikonką zielonego, przekreślonego kłosem zboża. Do najczęściej występujących produktów glutenowych zalicza się:

• pszenicę wraz z jej wszystkimi odmianami;
• jęczmień;
• żyto;
• owies;
• płatki zbożowe;
• mąki;
• kaszę kuskus, jęczmienną oraz owsianą;
• pieczywo;
• naleśniki;
• makaron żytni oraz pszenny;
• kopytka, pyzy;
• pierogi;
• ciasta;
• ciastka, wafelki, biszkopty;
• pizzę;

Moda na dietę bezglutenową. Czy chleb może mieć negatywny wpływ na zdrowie?

     Po opublikowaniu badań nad negatywnymi skutkami spożywania glutenu przeprowadzonymi przez Petera Gibsona, na całym świecie zapanowała moda na stosowanie diety bezglutenowej. Półki sklepowe zaczęły się uginać pod ilością produktów, które w swoim składzie nie posiadają glutenu. Warto jednak zwrócić szczególną uwagę, że eksperyment wykazał również, że na osoby, które nie chorują na celiakię lub nietolerancję glutenu, regularne spożywanie tego białka roślinnego nie miało żadnego negatywnego wpływu na ich zdrowie.
    Chleb od zawsze pojawiał się w codziennym jadłospisie ludzi. Gdyby systematyczne spożywanie glutenu rzeczywiście miało zły wpływ na poprawne funkcjonowanie naszego organizmu już dawno zostałby on całkowicie zakazany. Osoby, u których nie wykryto objawów celiki bądź alergii na gluten, mogą spokojnie spożywać wszystkie produkty zawierające ten składnik. 
    Moda na dietę bezglutenową rozpoczęła się kilka lat temu, kiedy największe koncerny i producenci zauważyli ogromny zysk, który płynie z wypuszczenia linii artykułów bezglutenowych. Współcześnie, już nawet wiele restauracji oferuje chociażby pizzę, makarony czy hamburgery bezglutenowe. Osoby całkowicie zdrowe, które pragną przejść na tego typu dietę, muszą jednak pamiętać, że jednocześnie będą musiały zadbać o niedobór innych składników znajdujących się w produktach zawierających gluten.