Glicerol zwany również gliceryną czy substancją E422 jest składnikiem o bardzo szerokim działaniu. Dlatego też wykorzystuje się go powszechnie m.in. w przemyśle spożywczym, kosmetycznym, farmaceutycznym czy pirotechnicznym. Czy jednak glicerol jest substancją bezpieczną dla człowieka i nieszkodliwą dla organizmu ludzkiego? Czy glicerol w ogóle bywa szkodliwy? Co warto na jego temat wiedzieć?

Czym w ogóle jest glicerol?

Glicerol (gliceryna) to organiczny związek chemiczny z grupy alkoholi cukrowych, a więc cukroli. Składa się z trzech grup hydroksylowych, które są odpowiedzialne za jego zdolność do rozpuszczania w wodzie i higroskopijność, a więc możliwość pochłaniania wilgoci i wody. Za sprawą charakterystycznej budowy glicerol jest jednym z najważniejszych trójglicerydów. Codziennie dostarcza się go do organizmu razem z pożywieniem. Glicerol ma delikatny, słodki posmak i uważa się go za substancję o charakterze nie drażniącym. W przemyśle spożywczym znajduje zastosowanie jako substancja, która utrzymuje wilgoć, rozpuszczalnik czy słodzik. Właśnie w tej ostatniej formie spożywany jest najczęściej. Na opakowaniach glicerol widnieje jako substancja E422.

Glicerol w medycynie

Gliceryna to substancja, która bardzo szybko wchłania się z przewodu pokarmowego. Potem jest utleniana do dwutlenku węgla i glikogenu, który odkładany jest w wątrobie bądź zostaje wykorzystany do syntezy lipidów. Doustne preparaty glicerolu działają na ogół delikatnie przeczyszczająco. Gliceryna obniża ciśnienie wewnątrzczaskowe i wewnątrzgałkowe. W formie wlewek czy czopków może działać miejscowo drażniąco. Skutecznie pobudza proces perystaltyki jelit i ułatwia wypróżnianie. Stosowany miejscowo na skórę szybko wchłania wodę z tkanek zmienionych zapalnie. Wykazuje tym samym delikatne właściwości przeciwzapalne. 20% roztwór  glicerolu ma również niewielkie właściwości bakteriostatyczne. Okazuje się, że zastosowanie glicerolu w dużej mierze zależy od formy jego podania.

Glicerol w kosmetyce

Gliceryna wpływa pozytywnie na trwałość i konsystencję wielu kosmetyków. Dogłębnie nawilża i regeneruje skórę. Skutecznie łagodzi wysuszające skórę działanie alkoholu etylowego. Zapobiega krystalizacji niektórych składników kosmetyków  i znacznie ułatwia proces homogenizacji, a więc łączenia składników olejnych z wodnistymi. Dodatkowo przyczynia się do lepszego zakonserwowania wykorzystanych substancji. Nic więc dziwnego, że glicerol znaleźć można w większości kosmetyków.

Glicerol i jego zastosowanie

Obecnie glicerol jest stosowany m.in. w przemyśle farmaceutycznym, spożywczym, kosmetycznym, tytoniowym oraz pirotechnicznym. W farmacji gliceryna jest często składnikiem leków na serce. Wykorzystuje się ją bowiem do produkcji nitrogliceryny, która ma zdolność do rozkurczania naczyń krwionośnych. Z uwagi na właściwości higroskopijne glicerol wchodzi też w skład większości syropów, balsamów i kremów. W kosmetyce stosowany jest jako środek przeciwzapalny. Gliceryna jest także świetnym rozpuszczalnikiem wykorzystywanym do produkcji wyciągów.

W przemyśle tytoniowym glicerol odpowiedzialny jest za zapewnienie trwałości liści tytoniu. Chroni je przed kruszeniem i zapewnia im świeżość. W przemyśle spożywczym gliceryna stosowana jest jako rozpuszczalnik do barwników, substancji zapachowych i smakowych. Ponadto wykorzystywana jest w przemyśle piekarniczym, gdzie pełni funkcję środka nawilżającego, który chroni pieczywo przed wysychaniem.

Glicerol w formie triazotanu gliceryny od wielu lat stosowany jest w przemyśle zbrojeniowym i pirotechnicznym do produkcji materiałów wybuchowych, żelatyny wybuchowej, środka zapalającego czy prochu bezdymnego. Co ciekawe, glicerol coraz większą popularnością cieszy się w branży sportowej. Pewne badania wykazały bowiem, że gliceryna w niektórych przypadkach może powodować poprawę zdolności wysiłkowych osób, które są aktywne fizycznie. W tym przypadku podaż glicerolu powinna mieć poziom 1-1,5 g/kg masy ciała.

Czy glicerol jest szkodliwy dla zdrowia?

Obecnie uważa się, że glicerol jest substancją nietoksyczną, która nie drażni, a więc jest w 100% bezpieczna dla ludzkiego organizmu. Warto jednak pamiętać o tym, że mimo braku ustalonej dopuszczalnej dawki do spożycia w ciągu dnia, spożywanie glicerolu w bardzo dużych ilościach np. przez sportowców może powodować również pewne objawy niepożądane takie jak nudności czy bóle głowy. Wywoływane są one przez podwyższone ciśnienie wewnątrzczaszkowe. Glicerol w formie farmaceutyków stosowany bywa doustnie. Wówczas powodować może przeczyszczenie, a więc wpływa na stan nawodnienie organizmu. Dlatego też eksperci nie zalecają stosować glicerol z innymi lekami, które wpływają na gospodarkę wodno-elektrolitową ustroju. Doskonałym przykładem są glikokortykosteroidy czy leki moczopędne. W środowisku profesjonalnych sportowców glicerol wpisany jest na listę substancji zakazanych przez Światową Agencję Antydopingową WADA od roku 2010.  Substancja ta należy do grupy  S5, a więc środków maskujących i diuretyków, bo może zwiększać objętość serca.