Jak rozpoznać zatrucie metalami ciężkimi?

Metale możemy podzielić na mikroelementy niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu - potas, cynk, żelazo oraz na metale toksyczne, których nawet śladowa ilość w ciele może być niebezpieczna dla zdrowia i życia. Do głównych należą rtęć, ołów, kadm, arsen - ich nagromadzenie w ciele prowadzi do uszkodzeń narządów. 

Jakie są objawy zatrucia?

Symptomy mogą być różne, często są mało charakterystyczne i różnią się w zależności od pierwiastka. Pierwszymi objawami mogą być duszności, zawroty głowy, nudności. Późniejsze oznaki skażenia mogą być różne w zależności od metalu.

Przyjrzyjmy się najczęściej spotykanym metalom ciężkim:

RTĘĆ: to jedyny pierwiastek metaliczny występujący w postaci płynnej. Przewlekłe zatrucie rtęcią powoduje przede wszystkim pojawienie się charakterystycznej niebieskiej obwódki na dziąsłach oraz zmianę charakteru pisma na „drżące”. Oprócz tego zęby zaczynają „chwiać” a nawet wypadać. Dodatkowo pojawiają się typowe dla wielu chorób dolegliwości: bóle i zawroty głowy, trudność skupienia myśli, uczucie znużenia, zaburzenia snu.

OŁÓW: jest trucizną, która kumuluje się w organizmie. Pierwszym sygnałem zatrucia ołowiem jest zmiana koloru skóry na bladoszary o żółtawym odcieniu, pojawia się tzw. „cera ołowiana”. Kolejnym objawem może być niedokrwistość, z którą wiąże się ból mięśni, zmęczenie, bezsenność, trudność w koncentracji. Możne również pojawić się silny ból brzucha zwany „kolką ołowiczną” oraz „rąbek ołowiany” charakterystyczna niebiesko-czarna obwódka na dziąsłach osadzającego się siarczku ołowiu.


KADM: źródłem tego pierwiastka są przede wszystkim kopalnie i dym papierosowy. Początkowe objawy są mało charakterystyczne, dlatego skażenie może rozwijać się nawet przez kilka lat. Charakterystyczny przejaw zatrucia to metaliczny posmak w ustach. Kadm pobudza układ nerwowy powodując nadciśnienie prowadzące do wylewów. Do pozostałych objawy należą bezsenność, brak łaknienia, okresowe bóle brzucha, bóle mięśniowo-stawowe.

ARSEN: niewielkie ilości są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Nadmiar natomiast może uszkodzić serce, skórę i płuca. Zatrucie arsenem objawia się silną potliwością oraz zbyt intensywnym gromadzeniem śliny. Oprócz tego chory może skarżyć się na ogólne osłabienie: niedokrwistość, łamliwość paznokci, wypadanie włosów.

W jaki sposób dochodzi do zatrucia?

Metale ciężkie mogą się przedostać do naszego organizmu przez układ oddechowy, pokarmowy lub przez skórę. Wiele produktów spożywczych, zwłaszcza warzywa i owoce mogą mieć nagromadzone metale ciężkie. Wszystko za sprawą skażonych gleb przy drogach o wysokim natężeniu ruchu. Nie warto także kupować warzyw i owoców w pobliżu ruchliwych tras. Na skażenie metalami ciężkimi narażone są przede wszystkim osoby pracujące w kopalniach i hutach, przy produkcji chemii gospodarczej i tworzyw sztucznych. Źródłem może być także zanieczyszczone powietrze, smog, spaliny, zakłady przemysłowe.

Jak diagnozować i leczyć?

Rozpoznanie zatrucia metalami ciężkimi nie łatwe. Do diagnozy potrzeba szeregu badań. W tym przypadku morfologia okazuje się bezużyteczna, gdyż metale odkładają się w narządach. Często przeprowadzane jest badanie moczu oraz analiza składu włosa. Najczęstszą formą diagnozy oraz leczenia jest chelatacja - metoda terapeutyczna polegająca na doustnym podawaniu czynników chelatujących (chelatorami są często chelaty metalu o niższym powinowactwie chemicznym do czynnika chelatującego niż metal usuwany, w przypadku metali ciężkich – wapnia), które silnie wiążą inne substancje. Efektem jest oczyszczenie i odtrucie organizmu.

Jak zapobiegać?

Aby zapobiec zatruciu metalami ciężkimi należy przede wszystkim zwrócić uwagę na środowisko, w którym się znajdujemy. W wielu fabrykach oraz hutach powietrze jest skażone, warto więc zadbać o dobrą wentylację. Palenie papierosów oraz plomby amalgamatowe również przyczyniają się do zatrucia. Ponadto warto zadbać o jakość jedzenia. Pokarmy takie jak: owoce morza, ryby słodkowodne, warzywa i owoce opryskiwane pestycydami, przetworzona żywność mogą posiadać metale ciężkie. Jeżeli nie jesteś pewien jakości wody w kranie, zainstaluj system filtracji wody. Niektóre z produktów spożywczych posiadają właściwości oczyszczające z metali ciężkich. Do takich należą przede wszystkim: algi, np. chlorella. (Więcej o chlorelli możesz przeczytać TUTAJ). Jego główny składnik, czyli chlorofil, posiada zdolność wiązania metali oraz usuwania ich z organizmu. Kolejnym produktem jest kolendra, która również ułatwia wydalenie metali z ciała. Warto podkreślić, że kluczowym czynnikiem zapobiegawczym jest aktywność fizyczna. Trening pozwala na zwiększenie enzymów biorących udział w odtruwaniu organizmu z metali i innych szkodliwych substancji.