Witamina K jest związkiem niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Co za tym idzie, jej niedobory mogą manifestować się licznymi, nawet śmiertelnie niebezpiecznymi objawami. Jak zatem zawczasu rozpoznać stan niedoboru witaminy K w organizmie? Jak nie doprowadzić do niego? W jakich produktach szukać witaminy K i jak ją suplementować? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań związanych z tą niezbędną dla naszego zdrowia substancją znajdziesz w naszym dzisiejszym artykule. Zapraszamy wszystkich do lektury.

Czym jest witamina K?

Witamina K jest grupą substancji rozpuszczalnych w tłuszczach (podobnie jak witaminy A, D oraz E). Zasadniczo, zalicza się do niej dwa naturalnie występujące w przyrodzie związki - witaminę K1 (fitomenadion) oraz witaminę K2 (menachinon-6). Obie substancję, w dużej mierze syntezowane są przez bakterie bytującego w jelicie grubym. Pokrywa to w znacznym stopniu dzienne zapotrzebowanie na tę witaminę, które w przypadku dorosłego człowieka wynosi 125 mikrogramów. Jeśli chodzi o pozostałą część, musi być ona dostarczona w postaci posiłków zawierających tłuszcz, który jest niezbędny dla jej prawidłowego wchłaniania się z przewodu pokarmowego.

Rola witaminy K w organizmie?

Witamina K odgrywa liczne, ważne funkcje z punktu widzenia prawidłowego działania ludzkiego organizmu. Spośród nich najważniejsza wydaje się rola w utrzymaniu prawidłowej hemostazy (zdolności do zatamowania krwotoków). Witamina K bowiem biorąc udział w tworzeniu i utrzymaniu prawidłowej funkcji czynników krzepnięcia, zapobiega występowaniu krwawień wewnętrznych oraz związanych z uszkodzeniem skóry, krwawień zewnętrznych. Co więcej, jest czynnikiem wpływającym na zmniejszenie intensywności krwawień miesięcznych u kobiet. 

Oczywiście, udział w procesach hemostazy organizmu nie jest jedyną spośród funkcji witaminy K. Wśród innych można wymienić:

• Udział w prawidłowym wchłanianiu wapnia z przewodu pokarmowego - witamina K bierze bowiem udział w syntezie białek warunkujących prawidłowy przebieg tego procesu.
• Zapobieganie wapnieniu naczyń tętniczych - podobnie, jak w przypadku wchłaniana wapnia, tutaj również witamina K jest niezbędna w syntezie białek odpowiedzialnych za wychwytywanie nadmiaru tego minerału krążącego w naczyniach.
• Udział w procesach prawidłowej mineralizacji kości - witamina K bowiem odgrywa pewną rolę w funkcjonowaniu komórek odpowiedzialnych za resorpcję oraz ponowną odbudowę tkanki kostnej (procesy te są niezbędnymi elementami tak zwanego cyklu kostnego realizowanego przez osteoklasty i osteoblasty.).
• Udział w procesach ochrony organizmu przed nowotworami - najnowsze badania wykazały, iż witamina K może chronić organizm przed wystąpieniem między innymi raka wątroby, gruczołu piersiowego, jajników, jelita grubego, płuc, nerki, żołądka, pęcherzyka żółciowego, gruczołu krokowego oraz nowotworów układu krwiotwórczego - białaczkom i szpiczakom.
• Zapobieganie występowaniu cukrzycy - przypuszcza się, że witamina K może odgrywać pewną rolę w procesach regulacji gospodarki insulinowej, której zaburzenia leżą u podłoża tej choroby.
• Działanie przeciwgrzybicze oraz przeciwbakteryjne - witamina K może być stosowana jako w pełni naturalny antybiotyk chroniący przed drobnoustrojami chorobotwórczymi.

Podsumowując, witamina K pełni bardzo wiele funkcji, które bezpośrednio rzutują na prawidłowego funkcjonowanie organizmu. Jak już wspominaliśmy jednak wcześniej, najważniejsza wydaje się rola omawianej przez nas witaminy w szeroko pojętych procesach utrzymania hemostazy ustroju.

Kto jest najbardziej narażony na niedobór witaminy K?

Niedobory witaminy K występują stosunkowo rzadko. Wynika to w dużej mierze z faktu, iż substancja ta produkowana jest w 90-procentach dziennego zapotrzebowania przez bytujące w przewodzie pokarmowym bakterie jelitowe. 

Wyjątek stanowią noworodki, których flora bakteryjna jest jeszcze zbyt słabo rozwinięta, a tym samym produkuje zbyt mało witaminy K. Tym samym, aby u tyle, co urodzonych dzieci zapobiec problemom z krzepnięciem krwi (tak zwanej skazie noworodkowej) podaje się im profilaktyczną dawkę tejże substancji (1 miligram witaminy K domięśniowo w ciągu pierwszym 5 godzin od porodu).

Jeszcze do niedawna uważano, że ze względu na małą zawartość omawianej przez nas witaminy w pokarmie kobiecym, dzieci do 3 miesiąca życia winny być nią suplementowe. Aktualny stan wiedzy w tym zakresie pozwala jednak sądzić, iż profilaktyczna, poporodowa dawka jest wystarczająca i nie ma konieczności jej późniejszego powtarzania przy braku objawów ewentualnego niedoboru.

Oczywiście, noworodki nie są jedyną grupą szczególnie narażoną nie niedoboru witaminy K. Spośród innych, wymagających specjalnego nadzoru w tym zakresie można wymienić:

• Osoby będące na diecie beztłuszczowej - witamina K bowiem jest rozpuszczalna w tłuszczach, a co za tym idzie, są one niezbędne do jej prawidłowego wchłaniania (co warte zaznaczenia, tłuszcze odgrywają rolę zarówno we wchłanianiu witaminy K endogennej, jak i egzogennej).
• Osoby mające problemy z produkcją i wydzielaniem żółci - narażenie na niedobory witaminy K w tej grupie wynikają z faktu, iż żółć, produkowana przez wątrobę, dzięki swoim właściwościom emulgującym tłuszcze jest niezbędna, do wchłania ich i rozpuszczonych w nich witamin (A, D, E oraz K).
• Osoby będące poddawane długotrwałej kuracji antybiotykowej - antybiotyki bowiem, oprócz niszczenia drobnoustrojów chorobotwórczych prowadzą również do wyniszczenia naturalnej flory bakteryjne bytującej w przewodzie pokarmowym.
• Osoby będące poddawane terapii przeciwkrzepliwej - jedną z form leczenie przeciwkrzepliwego są leki określane jako antagoniści witaminy K. Ich przedawkowanie lub długotrwałe spożywania może prowadzić do niedoborów tej substancji. Co ciekawe, witamina K w przypadku zatrucia się tymi lekami wykorzystywana jest jako ratująca życie odtrutka.

Witamina K - skutki niedoboru.

Jak wielokrotnie wspominaliśmy w naszym artykule, witamina K odgrywa jedną z kluczowych ról w procesie krzepnięcia krwi. Nie powinno więc dziwić, iż objawy jej niedoboru będą związane przede wszystkim z tym aspektem funkcjonowania ludzkiego organizmu. Tak więc, wśród skutków niedoboru witaminy K można wymienić między innymi:

• Niski poziom krzepliwości krwi - jedna z najgroźniejszych konsekwencji niedoboru witaminy K mogąca prowadzić do groźnych dla życia krwotoków wewnętrznych oraz będących konsekwencją różnego rodzaju wypadków, krwotoków zewnętrznych.
• Wydłużenie czasu potrzebnego do całkowitego zagojenia się ran - osoby z niedoborami witaminy K mogą skarżyć się na trudno i długo gojące się rany po nawet najmniejszych skaleczeniach.
• Obfite krwawienia miesiączkowego u kobiet - silniejsze niż zwykle krwawienia miesiączkowe mogą być jednym z symptomów niedoboru w zakresie omawianej przez nas witaminy K.
• Choroba krwotoczna noworodków - zagrażająca życiu jednostka chorobowa pojawiająca się z powodu poporodowego niedoboru witaminy K i objawiająca się znacznymi krwotokami wewnętrznymi (na przykład krwotokami do komór mózgu).
• Podwyższone ryzyko rozwoju nowotworów - fakt ten wynika z braku antynowotworowego, ochronnego działania opisywanej przez nas witaminy K.
• Podwyższone ryzyko miażdżycy - fakt ten wynika bezpośrednio ze zwiększonej, niewychwytywanej prawidłowo ilości wapnia krążącego w naczyniach i osadzającego się na jego ścianach.
• Podwyższone ryzyko złamań - stan niedoboru witaminy K w ustroju skutkuje zaburzeniem procesów mineralizacji tkanki kostnej, a tym samym zmniejszoną ich wytrzymałością na złamania.  
• Upośledzony rozwój psychosomatyczny noworodków - niedobory witaminy K mogą dawać widoczne dopiero w późniejszym czasie zaburzenia w zakresie rozwoju psychosomatycznym dziecka (na przykład maluch może później siadać, czy później wypowiadać pierwsza słowa w stosunku do swoich rówieśników).

W jakich produktach szukać witaminy K?

Spośród produktów, które mogą być źródłem omawianej przez nas witaminy K, można wymienić między innymi:

• Warzywa zielone - seler, brokuł, brukselka, czy też sałata rzymska i rzeżucha.
• Produkty kiszone - kapusta kiszona oraz ogórki kiszone.
• Produkty oleiste - olej rzepakowy, oliwa z oliwek, margaryna.
• Sery - zwłaszcza pochodzące z Holandii oraz Francji.
• Podroby - wątróbki kurze, kacze, czy też wołowe.
• Mięso - wołowina i inne mięsa czerwone.

Należy jednak zwrócić uwagę, iż wymienione przez nas produkty nie zawierają zalecanych, dziennych ilości witaminy K i są wystarczające tylko w przypadku prawidłowo funkcjonujące flory jelitowej.

Czynniki poprawiające oraz pogarszające wchłanianie witaminy K z przewodu pokarmowego.

Spośród czynników poprawiających wchłanianie witaminy K z przewodu pokarmowego można wymienić przede wszystkim odpowiednią ilość tłuszczy w diecie. Jak już kilka razy wspominaliśmy bowiem w naszym artykule, witamina K jest właśnie w tłuszczach rozpuszczalna. Co więcej, wchłanianie omawianej przez nas witaminy zwiększa biotyna (nazywana również witaminą B7).

Jeśli natomiast chodzi o czynniki pogarszające wchłanianie witaminy K, to można wymienić o wiele więcej czynników. Są nimi:

• Alkohol.
• Środowisko silnie zasadowe.
• Mięsa oraz wędliny pochodzące od zwierząt karmionych paszami antybiotykowymi.
• Antybiotyki.
• Leki przeciwkrzepliwe z grupy antagonistów witaminy K.
• Aspiryna, czyli kwas acetylosalicylowy.

Witamina K - podsumowanie.

Witamina K jest bardzo ważną substancją z punktu widzenia szczególnie hemostazy organizmu. Jej niedobory występują stosunkowo rzadko, a grupą najbardziej na nie narażoną są noworodki, którym zaraz po porodzie podaje się jej dawkę profilaktyczną. Dorosły, zdrowy człowiek, posiadający niezaburzoną florę bateryjną nie wymaga jej suplementacji.