Syrop z agawy - zdrowa alternatywa dla cukru?

Agawa jest sukulentem, czyli rośliną, która jest w stanie przetrwać w ciepłym klimacie nie obfitującym w wilgotną glebę i częste opady deszczu. Roślina ta,  naturalnie występuje i jest hodowana na terenie Stanów Zjednoczonych i Meksyku. Ciekawostką dotyczącą agawy jest to, że na Wyspach Dziewiczych, w okresie świątecznym, z uwagi na brak obecności lasów iglastych, agave americana zastępuje choinkę. Agawa posiada szerokie zastosowanie wykorzystywane zarówno w przemyśle produkcyjnym jak i spożywczym. Z agawy produkuje się, między innymi, znane, tradycyjne, meksykańskie trunki – tequilę, pulquę oraz mezcal. Niegdyś, z  włókien liści agawy produkowano także papier, sznurki i liny, a niektóre jej odmiany mogą mieć działanie lecznicze, więc są stosowane także w przemyśle farmaceutycznym. Z uwagi na swój atrakcyjny wygląd, ten sukulent z powodzeniem może ozdabiać ogrody i skalniaki – traktowany jest jako roślina ozdobna. Jednak najpopularniejszym jej obliczem przemysłowym jest obszar produkcji spożywczej – agawa, po przejściu odpowiednich procesów – zmienia się w syrop i może pełnić rolę słodzika. Aktualnie na rynku, można zaobserwować pewien trend na eko-produkty z agawy. Występuje jako składnik muesli, batonów energetycznych, czekolad i napojów. To naturalne słodziwo jest cenione przez wegan jako alternatywa miodu, a także przez osoby chorujące na cukrzycę – z uwagi na bardzo niski GI (indeks glikemiczny). Jedzenie o wysokim GI powoduje większy wzrost poziomu cukru i insuliny we krwi, a także powoduje szybsze trawienie przez co organizm szybciej przejawia oznaki głodu. Według badań syrop z agawy ma nawet pięciokrotnie niższy indeks glikemiczny  niż powszechny cukier stołowy. Może to wydawać się dobrą informacją. Niestety produktem ubocznym metabolizmu syropu z agawy jest kwas moczowy. Organizm narażony na długotrwałe działanie tego związku prowadzi do innych, bardzo groźnych powikłań zdrowotnych. Dietetycy, zalecają zastępowanie cukru ksylitolem, erytrytolem lub stewią, których stosowanie nie powoduje negatywnych powikłań zdrowotnych zarówno dla cukrzyków, jak i dla innych, zdrowych osób dbających o swoją dietę.

Jak się otrzymuje syrop z agawy?

Syrop ten otrzymuje się z liści agawy. Sok jest ekstrahowany z rdzenia rośliny, filtrowany i podgrzewany w celu rozbicia na cukry proste. Następnie koncentruje się go w rzadkim syropie o ładnej, karmelowej barwie. Aby wytworzyć syrop z agawy bez użycia ciepła, wykorzystuje się specjalne enzymy, które są używane do przekształcania soku z rośliny w cukry proste. W przypadku buraków cukrowych i produkcji cukru stołowego, buraki są krojone i moczone w gorącej wodzie w zakładzie przetwórczym. Cukry izoluje się przez filtrację i oczyszczanie za pomocą mleka wapiennego. Szybkie gotowanie w próżni z sukcesem odparowuje z cieczy wodę. W ten sposób otrzymany syrop, po ochłodzeniu, pokrywa się małymi kryształkami. Uzyskane kryształy cukru oddziela się od cieczy w wirówce. Końcowym rezultatem jest znany powszechnie i popularny od lat, biały cukier stołowy.

Syrop z agawy kontra cukier

Agawa, podobnie jak miód naturalny jest dużo słodsza od cukru. Logiczne jest więc to, że do posłodzenia napoju czy deseru zużyjemy  znacznie mniejsze ilości syropu (w ogólnym rozrachunku syropu z agawy zużywa się trzykrotnie mniej niż cukru). W porównaniu do łyżeczki cukru, syrop z agawy jest uboższy o około 20 kalorii. Warto jednak pamiętać, że wyższa zawartość fruktozy jaką zawiera syrop z agawy może ostatecznie, przy długim i dużym spożyciu doprowadzić do insulinoodporności, czyli zaburzenia w produkcji i przyswajaniu insuliny przez organizm.

Ponieważ często jest uważany za produkt ekologiczny i bardziej naturalny od cukru, syrop z agawy jest powszechnie uznawany za lepszy substytut, dla osób pilnujące diety i  zwracających uwagę na indeks glikemiczny. Niestety w rzeczywistości, produkty z agawy są często tak samo, lub dużo bardziej przetworzone niż cukier stołowy – dlatego przed zakupem należy skrupulatnie zapoznać się z tylną etykietą składu. Syrop charakteryzuje się także większą zawartością sodu, magnezu i potasu i mniejszą liczbą węglowodanów. Biorąc pod uwagę powszechnie znane i udowodnione szkodliwe działanie cukru – nazywa się go także przewrotnie białą śmiercią – syrop z agawy ze swoją niezwykle wysoką zawartością fruktozy jest gorszym rozwiązaniem od zwykłego cukru. To niestety świadczy o jego wysokiej szkodliwości. Kolejną negatywną cechą jest jego cena. Syrop z agawy jest sprzedawany pod przykrywką „100% naturalnego, ekologicznego produktu”, który zazwyczaj jest dużo droższy od zwykłego towaru. Wysoka cena stanowi także swojego rodzaju wabik, ponieważ większość osób żyje w przekonaniu, że płacąc więcej, otrzymają lepszej jakości produkt ekologiczny. Najważniejszą zasadą, którą powinna sobie przyswoić każda osoba chcąca dbać o swoje zdrowie i jeść dobrze i zdrowo jest – czytanie etykiet i szukanie informacji o składnikach żywności i ich wpływie na organizm. W dobie powszechnego dostępu do internetu nie jest to trudne.

Charakterystyka i zastosowanie syropu z agawy

Syrop z agawy ma łagodny, prawie neutralny karmelowy smak, o średniej intensywności. Jest to bursztynowy płyn, którego ostateczny kolor wynika w znacznej mierze od stopnia jego przetworzenia – od jaśniejszych, prawie białych tonów po kolor ciemnego karmelu. Ma lepką, płynną konsystencję, której niepodważalną zaletą jest dużo łatwiejsze rozpuszczanie nawet w chłodnych płynach i półproduktach wykorzystywanych między innymi do produkcji ciast. Swój posmak i aromat oddaje napojom i deserom, do których został wykorzystany. Ciekawym, alternatywnym zastosowaniem jest dodawanie syropu do mięs, drobiu i owoców morza. Jego popularną formą spożycia jest także stosowanie „prosto z butelki” jako polewa do naleśników i gofrów. Ciemniejsza forma syropu z agawy swoją barwę zawdzięcza niefiltrowaniu, przez co zawiera tym samym wyższe stężenie minerałów roślinnych. 

Czemu syrop z agawy nie jest najlepszym dla zdrowia rozwiązaniem?

Syrop z agawy zawiera sporą ilość fruktozy – cukru prostego, który spożywany w nadmiarze może prowadzić do wystąpienia groźnych chorób przewlekłych takich jak cukrzyca typu II, otyłości a nawet nowotworów. Fruktoza jest obecne stosowana w przemyśle na wysoką skalę i wchodzi w skład większości produktów spożywczych dostępnych w sklepach – jeżeli to możliwe – warto jej unikać. Wysokie spożycie fruktozy powoduje otłuszczenie narządów wewnętrznych organizmu i może powodować insulinoodporność. Warto zaznaczyć, że glukoza i fruktoza wbrew powierzchownego podobieństwa w budowie, są zupełnie inaczej przetwarzane podczas procesu metabolizmu. Glukozę wykorzystują prawie wszystkie komórki organizmu, natomiast fruktoza podlega przemianie wyłącznie w wątrobie. Produktem przemiany fruktozy w organizmie jest kwas  moczowy, którego nadmiar może spowodować dnę moczanową, której konsekwencją mogą być choroby na tle układu sercowo-naczyniowego a także miażdżyca.

Negatywny wpływ fruktozy na zdrowie

Syrop z agawy, wśród innych produktów spożywczych zawierających fruktozę, wybitnie odznacza się na ich tle wysokim stężeniem tego cukru. Jego zawartość w przykładowym syropie z agawy wynosi nawet 85%! Dla porównania, w 100 gramach owoców, ilość fruktozy waha się w przedziale od 1 do 9 gramów – daje to nawet kilkadziesiąt razy mniejszą wartość od zawartości fruktozy w syropie z agawy, poza tym ludzki organizm jest przystosowany do trawienia tylko niewielkiej zawartości fruktozy pochodzącej z owoców. Dodatkowo, owoce są także źródłem błonnika i innych drogocennych witamin, podczas gdy przetworzony syrop z agawy nie może się poszczycić takimi właściwościami. Niestety fakty mówią same za siebie – mimo tego, że pod kątem reklamowym, syrop ten uznany jest za produkt naturalny, zdrowy i ekologiczny, to w rzeczywistości ciężko go postawić na równi z innymi zdrowymi – fit produktami.

Fruktoza spożywana często i w nadmiarze powoduje stłuszczenie wątroby. Powoduje ona wzmożone powstawanie kwasów tłuszczowych, które niestety są nierozkładalne i pozostają w wątrobie - prowadzi to do niealkoholowego stłuszczenia wątroby. Cukier ten bardzo sprzyja tyciu i utrzymaniu otyłości. Wszystko to za sprawą spadku stężenia leptyny, który można zaobserwować po spożyciu produkty zawierającego dużo fruktozy. Leptyna to hormon odpowiedzialny za doznawanie uczucia sytości. Zaburzenia ilościowe tego hormonu – za duże ich stężenie skutkuje nadwagą i otyłością, a także problemami z utratą nadprogramowych kilogramów. Po spożyciu dużej ilości fruktozy zwiększa się apetyt a jak wiadomo, nie sprzyja to żadnej diecie. Kolejnym, złym następstwem spożywania produktów bogatych w cukier owocowy może być zaburzenie prawidłowego funkcjonowania mózgu. Dzieje się tak dlatego, że fruktoza powoduje spadek wrażliwości tkanki nerwowej na insulinę – skutkiem ubocznym tego procesu może być osłabienie pamięci. Artretyzm może być także konsekwencją podwyższonego poziomu kwasu moczowego we krwi. Kwas moczowy jest składnikiem ubocznym metabolizmu fruktozy w organizmie.

Biorąc pod uwagę powyższe fakty medyczne i zestawiając je z zawartością fruktozy w syropie z agawy – oczywistym jest, że nie jest on dobrym i zdrowym wyborem spożywczym.

Agawa od wieków jest stosowana z powodzeniem przez mieszkańców Meksyku i Ameryki Południowej. W swojej naturalnej formie, w istocie może wykazywać funkcje zdrowotne. Niestety z upływem czasu i rozwojem przemysłu, produkty – nawet te najbardziej naturalne w swojej pierwotnej postaci – są „ulepszane”. Przetwarzanie i rafinowanie produktów, skutkuje utratą niektórych, lub wszystkich wartości odżywczych, w efekcie czego efektem końcowym jest niekorzystny lub obojętny wpływ danego produktu na zdrowie. Tak właśnie jest w przypadku produkcji syropu z agawy.

Dietetycy zdecydowanie odradzają stosowanie syropu z agawy. Nie jest on zdrowym ani dobrym zamiennikiem cukru. Rozważając znalenienie dobrego zamiennika cukru można wziąć pod uwagę stewię, ksylitol lub erytrytol.